Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μαθαίνουν τον προφορικό λόγο μέσα από συζητήσεις με ενήλικες. Σε μια συζήτηση, δύο ή και τρία άτομα παίρνουν τον λόγο με τη σειρά μιλώντας για ένα θέμα. Κάθε άτομο προσθέτει κάτι στο θέμα ανταποκρινόμενο στο μήνυμα που εξέφρασε ο προηγούμενος ομιλητής. Αυτή η ανταπόκριση μπορεί να είναι μια παρατήρηση ή μια γνώμη πάνω στην τελευταία δήλωση. Κάποιο άλλο άτομο θα κάνει μια ερώτηση για να πάρει σχετικές πληροφορίες για το θέμα ενώ, πιθανώς, ένα τρίτο άτομο να παρέχει τις πληροφορίες που ζητήθηκαν.
Όλοι οι συνομιλητές θα πρέπει να συνεχίσουν στην ανάπτυξη του παρόντος θέματος ή να σημάνουν την αλλαγή για ένα νέο θέμα. Ο λόγος ενός συνομιλητή μπορεί να παρεξηγηθεί αν αλλάξει απότομα το θέμα. Σε αυτήν την περίπτωση, κάποιος από την ομάδα θα ζητήσει διευκρίνιση για αυτό που ειπώθηκε.
Πολλά παιδιά με προβλήματα στον λόγο παρουσιάζουν φτωχές ικανότητες συνδιάλεξης. Αυτά τα παιδιά αλλάζουν θέμα απότομα και δεν παίρνουν τον λόγο όταν έρχεται η σειρά τους. Επίσης, παρέχουν τις λάθος πληροφορίες όταν παίρνουν τον λόγο ή δεν παρέχουν αρκετές πληροφορίες για να καταλάβει ο ακροατής αυτό που λένε. Συχνά, αυτά τα προβλήματα στις συζητήσεις προκύπτουν γιατί το παιδί δεν καταλαβαίνει αρκετά καλά το θέμα ώστε να κάνει μια δήλωση ή μια ερώτηση. Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να ενδυναμώσουν τη δεξιότητα της συνδιάλεξης με το να διατηρούμε συνοχή στον λόγο μας, με το να επαναλαμβάνουμε αυτά τα θέματα σε καθημερινή βάση και με το να δίνουμε ευκαιρίες στα παιδιά να παίρνουν τον λόγο και να διευρύνουν το εύρος των εκφορών τους.
Πώς διατηρούμε συνοχή σε ένα θέμα
Βοηθούμε τα παιδιά να διατηρήσουν ένα θέμα με το να μιλάμε για μια επαναλαμβανόμενη εργασία όπως είναι το ντύσιμο, η επιστροφή από το σχολείο, η διαδρομή με το αυτοκίνητο, και τα ψώνια. Κάθε ένα από αυτά τα γεγονότα περιλαμβάνουν μια σειρά από πράξεις. Αυτές οι πράξεις αλλάζουν με βάση στοιχεία όπως είναι η τοποθεσία, το μέγεθος και το σχήμα. Η σειρά αυτών των πράξεων μερικές φορές σχεδιάζεται από κάποιον ενώ άλλες υπηρετεί τη φυσική σχέση αιτίας-αποτελέσματος.
Σκεφτείτε τη σειρά των πράξεων που ακολουθείτε για το μπάνιο του παιδιού: το παιδί βγάζει τα ρούχα του, μπαίνει στην μπανιέρα, πλένει το σώμα του, χρησιμοποιεί μια πετσέτα για να σκουπιστεί και ντύνεται. Μιλώντας για αυτές τις πράξεις την ώρα που συμβαίνουν, το παιδί σας θα μάθει τη σειρά των πράξεων και θα μπορεί να μιλήσει για αυτή τη ρουτίνα με τη σειρά που εκτυλίσσεται. Έτσι, οι συζητήσεις δεν θα βγαίνουν εκτός θέματος καθώς το θέμα θα είναι μια συγκεκριμένη ρουτίνα.
Μιλήστε για τις πράξεις με γλώσσα που επισημαίνει τη χρονική σειρά όταν μιλάτε στο παιδί σας στη διάρκεια ενός γεγονότος. Καθώς βοηθάτε το παιδί να ξεντυθεί, αναφερθείτε στην παρελθοντική πράξη («Πριν, γεμίσαμε την μπανιέρα»), στην πράξη του παρόντος («Τώρα, βγάζεις τα ρούχα σου») και στη μελλοντική πράξη («Μετά, θα μπεις μέσα στην μπανιέρα»). Το παιδί σας θα αρχίσει να χρησιμοποιεί αυτές τις χρονικές λέξεις για να προσδιορίσει τη ρουτίνα με ικανοποιητικό τρόπο όπως και για άλλες ρουτίνες με τις οποίες είναι ήδη εξοικειωμένο.
Μιλήστε για τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε καθώς ασχολείστε με συγκεκριμένες ενέργειες. Μιλήστε για τις αλλαγές στα χαρακτηριστικά των αντικειμένων. «Θα βάλουμε το σφουγγάρι στο νερό για να βραχεί. Θα το στύψουμε για να βγει το πολύ νερό. Θα τρίψουμε το σαπούνι στο σφουγγάρι μέχρι να γίνει σαπουνάδα. Όταν πλένουμε το χέρι σου, η βρωμιά φεύγει και το νερό είναι πιο σκούρο». Αυτός ο τύπος συζήτησης θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει τον τρόπο να χρησιμοποιεί τα αντικείμενα αλλά και να μιλήσει για τις σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος που προκύπτουν σε μια σειρά από γεγονότα.
Μιλήστε με το παιδί σας για τους λόγους που προκαλούν μια σειρά από γεγονότα. «Πρέπει να ξεντυθείς πριν μπεις στην μπανιέρα ώστε τα ρούχα σου να μην βραχούν. Η βρωμιά φεύγει επειδή έτριψες το σαπούνι στο σφουγγάρι. Πρέπει να σκουπιστείς πριν ντυθείς για να μην βραχούν τα ρούχα σου». Το παιδί σας θα αναπτύξει μια κατανόηση για το πλάνο που καθορίζει τη σειρά των πράξεων. Το παιδί σας θα βελτιωθεί στην απάντηση ερωτημάτων «γιατί» σχετικά με αυτό το πλάνο.
Βοηθήστε το παιδί σας να πάρει τον λόγο
Δώστε στο παιδί τη σειρά του να μιλήσει αρκετές φορές καθώς συζητάτε για τη ρουτίνα του μπάνιου. Ξεκινήστε δίνοντας ευκαιρίες στο παιδί να συμπληρώσει τις προτάσεις σας με το να σας λέει το όνομα κάθε αντικειμένου. «Πρέπει να βάλουμε λίγο νερό στην…» Για να βοηθήσετε το παιδί, μπορείτε να δείξετε την μπανιέρα καθώς το λέτε. Παροτρύνετε το παιδί σας να κάνει περιγραφή ενός αντικειμένου: «Το πανί έπεσε στην μπανιέρα, έτσι τώρα δεν είναι στεγνό, είναι…»
Το παιδί σας θα μπορεί να σας πει ποια είναι η επόμενη ενέργεια στη ρουτίνα καθώς θα εξοικειώνεται με αυτή. «Πρώτα, βγάλε τα ρούχα σου, μετά…», ή «Τώρα είσαι βρεγμένος, οπότε πρέπει να…»
Επίσης, μπορείτε να βοηθήσετε στη συζήτηση για τις σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος λέγοντας το πρώτο μισό αυτής της σχέσης. «Στρίβουμε το πανί, ώστε να…» ή «Το νερό βγήκε από το πανί γιατί…»
Ανταποκριθείτε στο μήνυμα που εξέφρασε το παιδί σας μέσω του λόγου του
Όταν το παιδί σας παίρνει τον λόγο, εσείς πρέπει να ακολουθήσετε τους κανόνες συνδιάλεξης και να ανταποκριθείτε στο μήνυμα που εξέφρασε το παιδί. Αν το μήνυμα είναι κατάλληλο, θέλετε να δείξετε πως το καταλάβατε και έπειτα μπορείτε να αναπτύξετε το θέμα προσθέτοντας ένα γεγονός ή μιλώντας για το πλάνο της ρουτίνας ή τις σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος.
Γονέας: «Στρίβουμε το σφουγγάρι, για να…»
Παιδί: «βγει το νερό».
Γονέας; «Για να βγει το νερό. Τώρα το σφουγγάρι είναι υγρό και θα βάλουμε….»
Παιδί: «σαπούνι».
Γονέας: «Βάζουμε σαπούνι στο σφουγγάρι. Πρώτα στρίψαμε το…»
Παιδί: «σφουγγάρι».
Γονέας: «ώστε να βγει το…»
Παιδί: «νερό».
Ο ενήλικας δίνει την ευκαιρία στο παιδί να περιγράψει μια ενέργεια σαν μέρος μιας δήλωσης αιτίας-αποτελέσματος. Το μήνυμα που εκφράζει το παιδί θα είναι ακριβές αλλά η γλώσσα που χρησιμοποιεί ελλιπής. Έτσι, η δεύτερη φράση του ενήλικα ξεκινά με τη δήλωση του παιδιού σε ολοκληρωμένη πια μορφή. Αυτός ο τρόπος θα δώσει στο παιδί τις λεκτικές πληροφορίες που χρειάζεται για να μιλήσει καλύτερα για αυτό το γεγονός. Η επόμενη πρόταση δίνει την ευκαιρία στο παιδί να περιγράψει την επόμενη ενέργεια της ρουτίνας. Το παιδί ανταποκρίνεται με το όνομα του κατάλληλου αντικειμένου, ώστε ο ενήλικας να διευρύνει τη φράση του παιδιού. Στις δύο τελευταίες σειρές του παιδιού, ο ενήλικας ξεκινά με την επισκόπηση της σειράς των πράξεων ώστε το παιδί να χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες και τη γλώσσα που έμαθε στη συζήτηση.
Όταν η εκφορά του παιδιού εκφράζει ένα ακατάλληλο μήνυμα ή είναι εκτός θέματος, ο ενήλικας παρέχει την κατάλληλη πληροφορία.
Γονέας: «Τρίβουμε το σαπούνι στο σφουγγάρι και μετά…»
Παιδί: «είναι βρεγμένο».
Γονέας: «Πρώτα τρίβουμε το σαπούνι στο χέρι σου και καθαρίζουμε το χέρι σου. Μετά, το βρέχουμε ξανά».
Την πρώτη φορά, ο γονέας μορφοποιεί τη συζήτηση με τέτοιον τρόπο ώστε το παιδί να μιλήσει για το πλύσιμο με το βρεγμένο σφουγγάρι. Η απάντηση του παιδιού δείχνει πως δεν καταλαβαίνει την επόμενη ενέργεια στη σειρά των γεγονότων. Την δεύτερη φορά, ο γονέας μιλάει με τρόπο που καθοδηγεί το παιδί για την επόμενη ενέργεια.
Τα παιδιά πρέπει πρώτα να καταλάβουν ένα θέμα, πριν καταφέρουν να διατηρήσουν μια συνοχή στη συζήτηση. Ο ενήλικας βοηθάει το παιδί να αναπτύξει γνώση για καθημερινές ρουτίνες με το να συνθέτει συζητήσεις για όσο αυτές διαρκούν. Η ρουτίνα από μόνη της προσφέρει ένα θέμα με συνοχή που αποτελείται από μια σειρά από πράξεις. Το παιδί θα μπορεί να μιλήσει για τη σειρά των πράξεων χρησιμοποιώντας χρονικές λέξεις καθώς θα μαθαίνει τη ρουτίνα.
Ο ενήλικας βοηθάει το παιδί να πάρει μέρος στη συζήτηση επιτρέποντάς του να τελειώσει τις φράσεις. Στη διάρκεια αυτών των πρώιμων συζητήσεων, θα ζητήσετε από το παιδί να συμπληρώσει τις φράσεις με τα ονόματα ή τις περιγραφές των αντικειμένων και των πράξεων. Αργότερα, οι εναλλαγές του λόγου στη συζήτηση θα βοηθήσουν το παιδί να μιλήσει για σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος.
Ο ενήλικας θα συνοδεύσει τον λόγο του παιδιού με σχόλια σχετικά με το μήνυμα που εκφράζει το παιδί. Αν το μήνυμα του παιδιού είναι κατάλληλο, ο ενήλικας διευρύνει τον λόγο του παιδιού και προσθέτει ακόμη ένα γεγονός ή μιλάει για τις υποβόσκουσες σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος. Αν το μήνυμα του παιδιού είναι ακατάλληλο, ο ενήλικας δίνει τις πληροφορίες για το μήνυμα που θα έπρεπε να εκφραστεί.
Πηγή: Paul R. Hoffman, Parent Articles 2, Communication Skill Builders, a division of The Psychological Corporation
Τα γραφόμενα στην ιστοσελίδα Λόγος & Επικοινωνία προορίζονται για ενημερωτική χρήση και μόνον. Δεν αποτελούν εξατομικευμένες συστάσεις θεραπείας και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την Επιστημονική συμβουλή ενός ειδικευμένου θεραπευτή για κάποιο περιστατικό. Όποτε πρόκειται για αναδημοσίευση από άλλη πηγή, αυτό δηλώνεται ρητά. Οι συγγραφείς του Λόγος & Επικοινωνία δεν ευθύνονται για οποιοδήποτε αποτέλεσμα που σχετίζεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια ανάρτηση.
