DIR Floortime: Από τη σκοπιά του λογοθεραπευτή

Σε όλες τις δραστηριότητες ανεξαρτήτου σταδίου, θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας τρία βασικά πράγματα:

• Άφησε το παιδί να σε οδηγήσει

Σε όλους μας έχει τύχει τα παιδιά να μην θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας και να είναι δύστροπα. Σκεφτείτε πως θα αντιδρούσατε εσείς αν σας ανάγκαζαν να κάνετε κάτι που δεν σας αρέσει καθόλου και να σκέφτεστε συνέχεια πόσο καλύτερα θα ήταν να κάνετε μια άλλη δραστηριότητα.

• Πρόκληση

Βρείτε το επίπεδο του παιδιού και ξεκινήστε να προκαλείτε να ανταπεξέλθει σε κάτι λίγο πιο δύσκολο κάθε φορά. Αν ανταποκρίνεται το παιδί, κάντε το λίγο πιο δύσκολο. Αν δεν ανταποκρίνεται, πηγαίνετε ένα βήμα πίσω. Σκοπός είναι να μην χαθεί η αλληλεπίδραση και όχι να επιτευχθεί απαραίτητα η πιο δύσκολη πρόκληση

• Επέκταση στο ευρύτερο περιβάλλον

Πώς εφαρμόζω αυτή τη μέθοδο;

Σκεφτείτε σαν παιδί. Τι θα σας άρεσε να κάνετε όλη μέρα; Σωστά! Παιχνίδι! Καθίστε στο πάτωμα και παίξτε. Παίξτε κάτι που θέλει το ίδιο και όχι κάτι που έχετε επιλέξει εσείς. Περάστε καλά! Μην σχεδιάζετε από πριν τις δραστηριότητες. Σίγουρα έχουμε τους στόχους μας στο μυαλό μας και τι θέλουμε να δουλέψουμε και να πετύχουμε σε κάθε συνεδρία, αλλά προσαρμόστε τους στόχους στο παιχνίδι και όχι το αντίστροφο.

Αρκετά με τα θεωρητικά όμως. Θα σας παρουσιάσω το πώς εφήρμοσα εγώ το Floortime σε δύο παιδιά. Τα ονόματα είναι φανταστικά.

Ο Νικόλας είναι ένα παιδί με Αυτισμό χαμηλής λειτουργικότητας, νηπιακής ηλικίας με λεκτικές εκφορές πολλές φορές ακατάληπτος, με πολλές στερεοτυπίες και του αρέσει πολύ να τραγουδάει. Ανοιγοκλείνει πόρτες συνεχώς, πατάει κουμπιά και επειδή του αρέσει η βαθειά πίεση, γίνεται επιθετικός, πιάνοντάς με από τον λαιμό και σφίγγοντας με.

Παλιότερα σχεδίαζα τις συνεδρίες. Αποφάσισα, λοιπόν, να ακολουθήσω τον Νικόλα αυτή τη φορά. Του προσέφερα ένα μεγάλο, πλατύ χαμόγελο και του έδειξα ότι πραγματικά χάρηκα που είναι μαζί μου. Το ίδιο έκανε και αυτός. Από αυτό το απλό, αλλά όχι πάντα δεδομένο γεγονός, ήταν η αρχή της επικοινωνίας μας. Όταν μπήκε στο γραφείο ανοιγόκλεινε την πόρτα. Έτσι, τον άφησα να κλείσει την πόρτα και του ζήτησα να κρυφτεί. Άνοιξα την πόρτα και παίξαμε κρυφτό. Μετατρέψαμε τη μη αποδεκτή κοινωνικά συμπεριφορά σε αποδεκτή. Όταν σταματήσαμε, ζητούσε να παίξει με τον γερανό. Οπότε και εγώ του έφερα τον γερανό. Καθώς έπαιζε, ζήτησε να βγάλει τις μπαταρίες. Τον ρώτησα τι χρειάζεται για να ανοίξει τον γερανό. Του έκανα μία φορά την ερώτηση και του έδωσα χρόνο καθώς δεν ήθελα να τον υπερφορτώσω με ερωτήσεις και να σκεφτεί μόνος του να βρει λύση στην πρόκληση που του έβαλα. Μερικές στιγμές αργότερα, απάντησε ότι χρειαζόμαστε ένα κατσαβίδι. Έψαξε στο δωμάτιο και δεν βρήκε κάποιο. Οπότε το σκέφτηκε λίγο και βρήκε τη λύση. Έπρεπε να ψάξει σε όλο το γραφείο, έτσι βγήκε και ρώτησε όλο το προσωπικό και τους γονείς στην αναμονή. Τελικά, βρήκε το κατσαβίδι αλλά δεν ταίριαζε στον γερανό. Αλλά δεν τον ένοιαξε γιατί πολύ απλά, βρήκε πιο ενδιαφέρουσα την όλη διαδικασία να βρει το κατσαβίδι, παρά να ξεβιδώσει τον γερανό.

Κάποια στιγμή προσπάθησε να με πνίξει. Και η απάντηση μου ήταν: «Νικόλα μου, καταλαβαίνω πώς νιώθεις, αλλά το αρκουδάκι δίπλα μου θέλει και αυτό να το πιέσεις». Έτσι, μεταφέραμε το ερέθισμα και την ανάγκη του για βαθειά πίεση στο αρκουδάκι. Καλύψαμε την ανάγκη του σε μια πιο αποδεκτή κοινωνικά συμπεριφορά.

Ο Νικόλας ένιωθε κουρασμένος και υπερφορτωμένος και ξεκίνησε να τραγουδάει πολύ γνωστά παιδικά τραγούδια, όπως κάνει πάντα. Για να σταματήσει, λοιπόν, αυτό και να μετατραπεί σε πιο δημιουργική και ωφέλιμη αλληλεπίδραση, του άλλαξα τους στίχους. Τότε γύρισε, με κοίταξε με απορημένο βλέμμα και απάντησε «Όχι, δεν λέει έτσι το τραγούδι». Συνέχισε, βέβαια, τις στερεοτυπίες του αλλά κάποια στιγμή μέσα σε όλη αυτή την υπερφόρτωση δεδομένων, κατάφερε να ξεκινήσει μόνος του συζήτηση. Μια άλλη στερεοτυπία του είναι να λέει «Ο κύριος Μάνος θα μου φέρει ένα σκυλάκι», η απάντηση μου ήταν «Ο κύριος Μάνος θα μου φέρει ένα γατάκι». Ο Νικόλας δεν επανέλαβε την αρχική πρόταση αυτούσια, αλλά έβαλε ένα διαφορετικό ζωάκι.

Μέσα από όλες αυτές τις δραστηριότητες που μπορεί να φαίνεται ότι κυριαρχούσε το χάος δομικά, δουλέψαμε αρκετούς στόχους όπως βλεμματική επαφή, κατονομασία, έναρξη διαλόγου, να απαντήσει επιτυχώς σε ερωτήσεις «γιατί», χωρίς να το αντιληφθεί το παιδί ότι έκανε μάθημα.

Τώρα φαντάζομαι η απορία σας είναι πώς θα μπορούσατε ποτέ να δουλέψετε άρθρωση ή ανάπτυξη περιγραφικού λόγου κάνοντας δραστηριότητες στο πάτωμα και παίζοντας τα παιχνίδια που θέλει το παιδί. Σας παρουσιάζω, λοιπόν, τον Κωστή.

Ο Κωστής είναι ένα παιδί προνηπιακής ηλικίας, με ήπια γλωσσική καθυστέρηση και κάποια αρθρωτικά προβλήματα. Επιπρόσθετα, δεν κατανοεί χρώματα και δεν μπορεί να σειροθετήσει ιστορίες και να τις περιγράψει. Κάθε φορά έρχεται με κλάματα και αρνείται να μπει στην αίθουσα γιατί δεν θέλει να αποχωριστεί τη μαμά του.

Τον είδα πριν μπούμε για μάθημα που έπαιζε με μια μηχανή Playmobil. Οπότε, μπήκαμε στην αίθουσα και ξεκινήσαμε να παίζουμε μαζί με τους αστυνομικούς και τους κλέφτες. Φτιάξαμε μια ιστορία που ο κλέφτης έκλεψε την ιστορία από το μουσείο του παραμυθιού και κρύβεται σε ένα υπόγειο με κωδικό. Ο Κωστής για να λύσει το μυστήριο και να πιάσει τον κλέφτη, έπρεπε να σειροθετήσει την ιστορία και να την περιγράψει. Και το έκανε, πολύ καλά μάλιστα. Ήταν δεκτικός στη διόρθωση των αρθρωτικών του λαθών και πολλές φορές αυτοδιόρθωνε τα λάθη του. Τα χρώματα είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και άγχος για τον μικρό. Τα μαξιλάρια που είχαμε στο πάτωμα ήταν πολύχρωμα. Έτσι σηκωθήκαμε όρθιοι και παίξαμε τα βατραχάκια όπου έπρεπε το κάθε βατραχάκι να πηδήξει πάνω στο μαξιλάρι με το αντίστοιχο χρώμα. Ο μικρός ήταν εξαιρετικός! Δεν ήθελε να φύγει! Πέρασε καλά και μαζί με αυτόν πέρασα κι εγώ καλά.

Το Floortime δεν είναι μια μέθοδος που μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν μόνο θεραπευτές. Μπορούν να την εφαρμόσουν όλοι και κυρίως οι γονείς στο σπίτι. Οι δραστηριότητες που σας δίνονται από τον θεραπευτή, μπορούν να δουλευτούν στο πάτωμα παίζοντας ένα παιχνίδι που αρέσει στο παιδί. Το σημαντικό να θυμάστε είναι να ακολουθείτε το παιδί και να περνάτε καλά μαζί του.