Τί είναι η άτυπη κατάποση;
Για να καταπιούμε την τροφή, το νερό, το σάλιο ακολουθούμε μία συγκεκριμένη διαδικασία που χωρίζεται σε τρεις φάσεις: την στοματική, την φαρυγγική και την οισοφαγική. Η άτυπη κατάποση παρουσιάζεται στο στοματικό στάδιο της κατάποσης και αφορά κυρίως την κινητικότητα της γλώσσας.
Φυσιολογικά, για να καταπιούμε το μπροστινό μέρος της γλώσσας υψώνεται και πιέζει τα φατνία (πίσω μέρος των ούλων). Στην συνέχεια, η γλώσσα κάνει μία κυματοειδή κίνηση και σπρώχνει την τροφή προς τον φάρυγγα. Τα χείλη παραμένουν κλειστά χωρίς να συμμετέχουν σε κανένα σημείο της διαδικασίας.
Κατά την άτυπη κατάποση η γλώσσα πιέζει τους άνω ή/και κάτω κεντρικούς και πλάγιους τομείς και κυνόδοντες είτε προβάλλει μεταξύ των οδοντικών τόξων. Συνήθως το κάτω χείλος ή οι γωνίες των χειλιών σφίγγουν κάνοντας υπερπροσπάθεια να βοηθήσουν την γλώσσα ή να αποτρέψουν την διαρροή τροφής έξω από το στόμα. Η άτυπη κατάποση σχετίζεται συνήθως με γενικότερη λανθασμένη τοποθέτηση και προβολή της γλώσσας από τα οδοντικά τόξα.
Ένα παιδί με άτυπη κατάποση συνήθως, πραγματοποιεί εξώθηση της γλώσσας (κίνηση της γλώσσας προς τα εμπρός) κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της σίτισης και της κατάποσης. Ο «παιδικός» τρόπος κατάποσης (άτυπη κατάποση) συνήθως, σταματάει να εμφανίζεται στα 5-6 έτη. Μόνο ένα μικρό ποσοστό παιδιών τη συνεχίζει σε μεγαλύτερες ηλικίες και στην ενήλικη ζωή. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται παρέμβαση για να αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Η συγκεκριμένη τοποθέτηση της γλώσσας είναι πολύ σημαντική, γιατί δεν συμβαίνει μόνο κατά τη διάρκεια της κατάποσης, αλλά και κατά την παραγωγή της ομιλίας, και ακόμα περισσότερο όταν βρίσκεται σε θέση ηρεμίας μέσα στο στόμα.
Η άτυπη κατάποση συνήθως συνοδεύεται από:
- χασμοδοντία (ανοιχτή δήξη)
- υποτονικά χείλη
- λεπτό άνω χείλος
- στεγνά και «σκασμένα» χείλη
- ουλίτιδα
- θέση της γλώσσας στο «έδαφος» του στόματος ή ανάμεσα στα δόντια
- λανθασμένη άρθρωση του ρ και του σ
- δυσάρεστο τρόπο μάσησης και κατάποσης (ανοιχτό στόμα, θόρυβος, εκροή τροφής κλπ)
- στοματική ή μικτή αναπνοή
- πιθανά συμπτώματα συνδρόμου κροταφογναθικής άρθρωσης
Αίτια εμφάνισης της άτυπης κατάποσης
- στοματικές έξεις (ονυχοφαγία, εκτεταμένη χρήση πιπίλας κλπ)
- μακρογλωσσία
- κοντός χαλινός της γλώσσας
- κληρονομική/ γενετική προδιάθεση (δομή στόματος, γνάθου, δοντιών κλπ)
- αισθητηριακές δυσλειτουργίες του στόματος
- αναπνευστικά προβλήματα – στοματική αναπνοή (υπερτροφικές αμυγδαλές, αλλεργίες)
- ελλείψεις δοντιών
- περιορισμένος συντονισμός των κινήσεων της γλώσσας
Διάγνωση
Αντιμετώπιση της άτυπης κατάποσης
Αναγκαία προβάλλεται η παρακολούθηση από ορθοδοντικό για βελτίωση της θέσης των δοντιών, αποκατάσταση των γναθικών δυσλειτουργιών και της χασμοδοντίας.
Σημαντική είναι και η παρακολούθηση από εξειδικευμένο Λογοθεραπευτή, ώστε να αποφευχθεί η λανθασμένη κατάποση, με στοματοκινητικές και μυολειτουργικές ασκήσεις και με τελικό στόχο να επιτευχθεί η σωστή παραγωγή των φωνημάτων που επηρεάζονται από την θέση ή/και την αδυναμία της γλώσσας.
Η έγκαιρη παρέμβαση μας εξασφαλίζει τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα!
Πηγές:
- Άτυπη Κατάποση, Λεξιμάθεια
- Άτυπη Κατάποση: Χαρακτηριστικά, Αίτια και Αντιμετώπιση, Ευαγγελία Δ. Σούπη
Τα γραφόμενα στην ιστοσελίδα Λόγος & Επικοινωνία προορίζονται για ενημερωτική χρήση και μόνον. Δεν αποτελούν εξατομικευμένες συστάσεις θεραπείας και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την Επιστημονική συμβουλή ενός ειδικευμένου θεραπευτή για κάποιο περιστατικό. Όποτε πρόκειται για αναδημοσίευση από άλλη πηγή, αυτό δηλώνεται ρητά. Οι συγγραφείς του Λόγος & Επικοινωνία δεν ευθύνονται για οποιοδήποτε αποτέλεσμα που σχετίζεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια ανάρτηση.
