Πώς να μάθετε σε ένα παιδί με αυτισμό να πηγαίνει μόνο του στην τουαλέτα

Πολλά παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται στη χρήση της τουαλέτας. Γονείς και δάσκαλοι έχουν προσπαθήσει με πολλές προσεγγίσεις να διδάξουν στα παιδιά πώς να πηγαίνουν στην τουαλέτα. Δεν ανταποκρίνονται όλα τα παιδιά το ίδιο στις στρατηγικές μάθησης. Μια μέθοδος που μπορεί να λειτουργήσει σε ένα παιδί, μπορεί να μην είναι το ίδιο αποτελεσματική για κάποιο άλλο. Συχνά, οι σύμβουλοι (πρόγραμμα TEACHH) καλούνται να προτείνουν προσεγγίσεις για επιτυχημένη χρήση της τουαλέτας. Το άρθρο αυτό αποτελεί μια συλλογή από προτάσεις αρκετών, έμπειρων δασκάλων και συμβούλων σχετικά με αυτήν τη δεξιότητα.

Το πλάνο (TEACHH) της αρχικής βοήθειας, που θα λάβει ένα παιδί ώστε να πηγαίνει στην τουαλέτα μόνο του, περιλαμβάνει το πώς αντιλαμβάνεται το ίδιο την αντιμετώπιση του προβλήματος (από τη δική του οπτική γωνία). Κάποιο άλλο πλάνο περικλείει την κατασκευή μιας οπτικής υποδομής που θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει τι προσδοκίες έχετε από αυτό. Παρατηρήστε κάθε στοιχείο της Δομημένης Διδασκαλίας ώστε να αποφασίσετε πώς μπορούν τα οπτικά βοηθήματα να γίνουν μέρος της εκμάθησης. Αυτά τα βοηθήματα σχηματίζουν θετικές ρουτίνες, διευκρινίζουν προσδοκίες και μειώνουν τον ρυθμό εμφάνισης συγκρουσιακών καταστάσεων.

Η οπτική γωνία του παιδιού

Ακόμη και για τα παιδιά με τυπική ανάπτυξη, η επίσκεψη στην τουαλέτα είναι μια δύσκολη δεξιότητα προς κατάκτηση. Ενώ το παιδί μπορεί να έχει καλή επίγνωση και έλεγχο του σώματός του, υπάρχουν άλλοι παράμετροι κοινωνικού χαρακτήρα που καθορίζουν πόσο εύκολα κατακτούνται οι δεξιότητες της τουαλέτας. Τα μικρά παιδιά δεν μαθαίνουν να πηγαίνουν στην τουαλέτα λόγω εσωτερικής επιθυμίας. Αντίθετα, κατακτούν αυτήν τη δεξιότητα ώστε να ευχαριστήσουν τους γονείς τους και να κερδίσουν τον κοινωνικό τίτλο «μεγάλο κορίτσι» ή «μεγάλο αγόρι». Αυτό το κοινωνικό κίνητρο είναι ένας κρίσιμος παράγοντας που καθορίζει αν το παιδί είναι έτοιμο να μάθει να χρησιμοποιεί την τουαλέτα.

Πώς συμβάλλουν τα χαρακτηριστικά του αυτισμού στη δυσκολία του παιδιού να μάθει να πηγαίνει μόνο του στην τουαλέτα;

• Η δυσκολία του παιδιού να κατανοεί και να διασκεδάζει με τις αμοιβαίες κοινωνικές σχέσεις, σίγουρα λειτουργεί παρεμβατικά στη διαδικασία. Παιδιά ηλικίας 2-3 χρόνων μπορεί να νοιώθουν περήφανα που φορούν παντελόνι για μεγάλα παιδιά και να χαίρονται όταν ικανοποιούν τους γονείς τους, όμως, ένα ανάλογο κίνητρο είναι σπάνιο σε ένα παιδί με αυτισμό.
• Ένα παιδί με αυτισμό δεν καταλαβαίνει τι προσδοκίες καλείται να εκπληρώσει στην τουαλέτα, καθώς αντιμετωπίζει χαρακτηριστικές δυσκολίες στη γλωσσική κατανόηση και τη μίμηση μοντέλων.
• Τυπικά, ένα παιδί με αυτισμό δεν μπορεί εύκολα να οργανώνει και να βάζει σε σειρά πληροφορίες και να ανταποκρίνεται με συνέπεια σε σχετικές πληροφορίες. Επομένως, για το παιδί αυτό είναι μεγάλη πρόκληση να ακολουθεί όλα τα βήματα και να παραμένει συγκεντρωμένο στον σκοπό της διαδικασίας.
• Η αδυναμία του παιδιού να δέχεται αλλαγές στη ρουτίνα του δυσκολεύει την κατάκτηση αυτής της δεξιότητας. Από την πλευρά του παιδιού, πότε κρίνεται αναγκαία η αλλαγή της ρουτίνας; Πότε είναι η ώρα να αφήσει το παιδί την πάνα; Μετά τα 3, 4 ή και 6 χρόνια χρήσης πάνας, η ρουτίνα έχει, πλέον, καθιερωθεί.
• Ένα παιδί με αυτισμό πιθανώς δυσκολεύεται να αφομοιώσει αισθητηριακές πληροφορίες και να καθιερώσει μια σχέση ανάμεσα σε αυτό που αισθάνεται το σώμα του και σε καθημερινές, λειτουργικές δεξιότητες. Επομένως, μπορεί να μην ξέρει να «διαβάζει» τις νύξεις που του δίνει το σώμα του όσον αφορά τη χρήση τουαλέτας. Μπορεί, επίσης, να ασχολείται αρκετά με τα αισθητηριακά ερεθίσματα του «αποτελέσματος» – δεν είναι ασυνήθιστο το «παιχνίδι» με περιττώματα.
• Το παιδί δέχεται πολλαπλά ερεθίσματα σε ένα χώρο όπως το μπάνιο: δυνατοί ήχοι – καζανάκι, νερό που τρέχει, ηχώ, ένα μεγάλο κάθισμα με μια τρύπα και νερό! Όταν το παιδί βγάζει τα ρούχα του για να πάει τουαλέτα, εκτίθεται σε επιπρόσθετα ερεθίσματα: αλλαγές στη θερμοκρασία και απτές αλλαγές στο σώμα του συγκριτικά με αυτό που αισθάνεται όταν φοράει ρούχα. Η παραπάνω κατάσταση δύναται να προκαλέσει επιπρόσθετες και υπερβολικού χαρακτήρα αντιδράσεις.

Στοιχεία Δομημένης Διδασκαλίας

Ο όρος αποδίδεται σε ένα σύνολο διδακτικών / υποστηρικτικών εργαλείων που έχουν σχεδιαστεί από την «TEECHH» για άτομα με αυτισμό. Τα εργαλεία αυτά ανταποκρίνονται στα χαρακτηριστικά του αυτισμού, χρησιμοποιώντας μαθησιακές μεθόδους (οπτικές και κινητικές δεξιότητες και ευχαρίστηση με τη ρουτίνα) ώστε να γεμίζουν κενά στη μάθηση που έχουν προκύψει από σχετικές ελλείψεις. Η Δομημένη Διδασκαλία δεν βελτιώνει μόνο τη μάθηση νέων δεξιοτήτων αλλά ενισχύει την ανεξαρτησία, τον αυτοσεβασμό και μειώνει τα προβλήματα συμπεριφοράς που προκύπτουν από τη σύγχυση, το άγχος και την ευαισθησία σε ερεθίσματα. Η Δομημένη Διδασκαλία συνδυάζει την εξατομικευμένη αξιολόγηση, την καθιέρωση μιας ρουτίνας με προληπτικό και προσαρμοστικό χαρακτήρα, και τη συστηματική χρήση οπτικών βοηθημάτων για τη μάθηση.

Αρχικά Βήματα: Αξιολόγηση

Όταν αρχίζετε να μαθαίνετε σε ένα παιδί με αυτισμό να πηγαίνει στην τουαλέτα, αρχικά, πρέπει να καθορίσετε έναν ρεαλιστικό στόχο. Πρέπει να συνειδητοποιήσετε πως το παιδί θα περάσει από αρκετά στάδια μέχρι να καταφέρει να πηγαίνει μόνο του στην τουαλέτα. Κάθε βήμα στη διαδικασία είναι και ένας στόχος. Είναι αναγκαίο να παρατηρείτε και να αξιολογείτε τι καταλαβαίνει το παιδί σας από τη διαδικασία, ώστε να αρχίζετε την εκπαίδευση στο σωστό σημείο.

Καλό είναι να ξεκινάτε καθιερώνοντας μια θετική και με νόημα ρουτίνα γύρω από το θέμα και να συλλέγετε πληροφορίες για να δείτε αν το παιδί σας είναι έτοιμο για προγραμματισμένη εκπαίδευση ή πιο ελεύθερη και ανεξάρτητη προσέγγιση.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα απλό διάγραμμα για να συλλέξετε τις πληροφορίες που χρειάζεστε. Σε καθημερινή βάση, το παιδί πηγαίνει στο μπάνιο για ένα γρήγορο έλεγχο κάθε 30 λεπτά. Εσείς καταγράφετε τις πληροφορίες για κάθε επίσκεψη. Ακολουθεί ένα παράδειγμα για τον τρόπο συλλογής των πληροφοριών:

Διάγραμμα

Στη στήλη με το όνομα «Εσώρουχο» καταγράφετε ανά μία ώρα:

Σ – αν ήταν στεγνό

Ο – αν έχει ουρήσει πριν πάει στην τουαλέτα

ΕΚ – αν έχει εντερική κένωση

Ο / ΕΚ – αν έχει και τα δύο.

Δεν χρειάζεται να περιμένετε μια ολόκληρη ώρα. Αν αντιληφθείτε πως έχει βραχεί, κάντε έναν έλεγχο και σημειώστε την αντίστοιχη ώρα. Σε διάστημα 1 ή 2 εβδομάδων θα προκύψει κάποιο μοτίβο στα δεδομένα που έχετε συλλέξει.

• Είναι το παιδί σας στεγνό για σημαντικά χρονικά διαστήματα;
• Τα κάνει πάνω του σε τακτικά χρονικά διαστήματα;
• Δείχνει με κάποιον τρόπο πως έχει λερώσει τα ρούχα του;
• Παρουσιάζει παύσεις ενώ τα κάνει πάνω του;

Αν η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι «όχι», τότε το παιδί δεν είναι, ακόμη, έτοιμο να πάει μόνο του στην τουαλέτα. Ωστόσο, ο στόχος καθιέρωσης μιας θετικής ρουτίνας για την τουαλέτα παραμένει κατάλληλος.

Ενώ καταγράφετε τα δεδομένα στο διάγραμμα, μπορείτε να αξιολογείτε και άλλα μέρη της εκπαίδευσης.

• Αντιλαμβάνεται το παιδί σας πώς εξελίσσεται η ρουτίνα;
• Μπορεί το παιδί να ντυθεί μόνο του; (ποιες δεξιότητες έχει)
• Εκδηλώνει συγκεκριμένους φόβους ή ενδιαφέρον σχετικά με τον χώρο της τουαλέτας; (αντίδραση στο καζανάκι, στο νερό της λεκάνης, στο ρολό του χαρτιού υγείας ή σε κάποιο άλλο εξάρτημα του μπάνιου)
• Ποιο είναι το εύρος της προσοχής του;

Μόλις τελειώσει το στάδιο της αξιολόγησης, θα έχετε όλα τα απαραίτητα δεδομένα για να θέσετε έναν εφικτό στόχο.

Η ανάλυση των βημάτων, που πρέπει να εκτελέσει το παιδί για να πάει στην τουαλέτα, σας δίνει μια εικόνα για τις αναγκαίες δεξιότητες. Η αξιολόγηση του παιδιού σε κάθε βήμα σας βοηθάει να θέτετε ένα ρεαλιστικό στόχο και σας υπενθυμίζει να μην δουλεύετε σε παραπάνω από λίγες μόνο δεξιότητες τη φορά. Οι αναλύσεις της κάθε εργασίας (βήματος) μπορεί να είναι οικουμενικές ή πολύ συγκεκριμένες. Κάθε βήμα στην ανάλυση της εργασίας μπορεί να διευρυνθεί σε περαιτέρω μαθησιακά βήματα. Ακολουθούν αναλυτικά παραδείγματα βημάτων:

Ανάλυση εργασίας

• Μπαίνουμε στο μπάνιο (μην κλειδώσετε την πόρτα).
• Βγάζουμε τα ρούχα.
• Αφήνουμε τον ενήλικα να τραβήξει το ύφασμα.
• Τραβούμε το ύφασμα από τις γάμπες.
• Τραβούμε το ύφασμα από τα γόνατα.
• Τραβούμε το ύφασμα από τους μηρούς.
• Τραβούμε το ύφασμα από τους γοφούς.
• Τραβούμε το ύφασμα από τη μέση.
• Καθόμαστε στη λεκάνη.
• Παίρνουμε χαρτί υγείας.
• Σκουπιζόμαστε με το χαρτί.
• Πετάμε το χαρτί στο καλάθι.
• Σηκωνόμαστε.
• Τραβούμε τα ρούχα προς τα πάνω.
• Τραβούμε καζανάκι.
• Πλένουμε τα χέρια μας.

Δόμηση φυσικού χώρου

Μία από τις αρχές της Δομημένης Διδασκαλίας είναι η δόμηση ενός φυσικού περιβάλλοντος για επιτυχημένα αποτελέσματα. Στόχος σας είναι να δημιουργήσετε ένα θεματικό πλαίσιο με νόημα στο οποίο θα πραγματοποιηθεί η δραστηριότητα. Η επιτυχία έγκειται στη δημιουργία καθαρών ορίων στον χώρο και στη μείωση των αντιπερισπασμών.

Καθώς ξεκινάτε την εκπαίδευση ενός παιδιού με αυτισμό, πρέπει να βοηθήσετε το παιδί να μάθει πως αυτού του τύπου οι συμπεριφορές (με απαλοιφή κάθε στοιχείου της ανάλυσης εργασίας) σχετίζονται με ένα συγκεκριμένο χώρο (της τουαλέτας). Η μετακίνηση των υλικών που χρησιμοποιείτε για το παιδί όπως πάνες, μωρομάντηλα για καθαρισμό κτλ, στον χώρο της τουαλέτας, βοηθά το παιδί σας να συνειδητοποιήσει τον σκοπό του δωματίου. Μπορείτε, πάλι, να απομονώσετε συγκεκριμένες έννοιες στον χώρο που εκτελούνται. Μερικές οικογένειες απομονώνουν ένα χώρο στο μπάνιο για τη διαδικασία της τουαλέτας (μισό μπάνιο) ώστε να μην υπάρχουν αντιπερισπασμοί όπως αντικείμενα που χρησιμοποιούνται σε άλλες εργασίες και μπορεί να προκαλούν σύγχυση (μπανιέρα και ντουζιέρα, παιχνίδια για το μπάνιο, οδοντόβουρτσα, μέικ απ, καλάθι άπλυτων, ζυγαριές κτλ.).

Μια άλλη παράμετρος, που πρέπει να αναλογιστείτε όταν δημιουργείτε ένα φυσικό περιβάλλον με σαφή όρια, είναι η ασφάλεια και η όσο το δυνατόν μικρότερη έκθεση σε ερεθίσματα. Το παιδί θα είναι ήρεμο και θα ανταποκρίνεται περισσότερο σε ένα καλό, φυσικό περιβάλλον που θα υποστηρίζει τη λειτουργία του σώματός του. Μπορείτε να προσθέσετε κάποια στήριξη για τα πόδια, ράγες στήριξης, κατασκευές που μειώνουν το άνοιγμα της λεκάνης ή άλλα υλικά μέτρα υποστήριξης. Μην ξεχνάτε τους ήχους που κάνουν οι υδραυλικές εγκαταστάσεις και την ηχώ του μπάνιου. Πολλά παιδιά λειτουργούν καλύτερα αν παίζει απαλή μουσική μέσα στον χώρο ή αν υπάρχουν υλικά που απορροφούν τον ήχο.

Καθιερώστε μια ρουτίνα με οπτικά βοηθήματα

Αφού θέσετε έναν κατάλληλο στόχο για το παιδί, είναι σημαντικό να το διδάξετε χρησιμοποιώντας οπτικές βοηθητικές νύξεις για κάθε βήμα. Πρέπει να δημιουργήσετε ένα οπτικό σύστημα που θα επιτρέπει στο παιδί να βλέπει ποιο βήμα ή σειρά βημάτων πρέπει να ακολουθήσει για να πετύχει τον στόχο του.

Στο πιο βασικό επίπεδο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα αντικείμενο μεταβατικού χαρακτήρα για να δείξετε στο παιδί ότι ξεκινάει η ρουτίνα της τουαλέτας. Δώστε στο παιδί ένα αντικείμενο που χρησιμοποιεί στο μπάνιο, για να κινηθεί στη σωστή κατεύθυνση (μπάνιο). Επίσης, μπορείτε να βάλετε το αντικείμενο σε ένα διάφανο τσαντάκι ή να το κολλήσετε σε χαρτόνι. Σε κάθε περίπτωση, το αντικείμενο λειτουργεί σαν σημείο έναρξης της δραστηριότητας. Το παιδί αναγνωρίζει τι πρέπει να κάνει και πού. Φωτογραφίες ή ζωγραφιές της λεκάνης ή μια λέξη αποτυπωμένη σε κάρτα βοηθούν, σε πιο αφηρημένο επίπεδο, το παιδί να καταλάβει τι πρέπει να κάνει.

Μόλις γίνει η μετάβαση στην τουαλέτα, είναι σημαντικό να ενισχύσετε οπτικά κάθε βήμα της διαδικασίας. Πρέπει το παιδί να μάθει κάθε βήμα που καλείται να ολοκληρώσει, πότε φτάνει στο τέλος της σειράς των βημάτων αλλά και τι γίνεται όταν ολοκληρώνει τη σειρά. Μια σειρά από αντικείμενα, εικόνες ή μια γραπτή λίστα βοηθούν στη μεταβίβαση των αναγκαίων πληροφοριών. Είναι σημαντικό για το παιδί να βλέπει τις πληροφορίες, να χειραγωγεί το σύστημα ώστε να αναγνωρίζει πώς συνδέεται με τη συμπεριφορά του, και να έχει ένα σαφή τρόπο να αναγνωρίζει πότε τελειώνει το κάθε βήμα (και ολόκληρη η διαδικασία).

Ακολουθούν παραδείγματα οπτικών συστημάτων ενίσχυσης. Μπορείτε να στερεώσετε με συνδετήρες τις εικόνες σε ένα μεγαλύτερο ή να τσεκάρετε την κάθε εικόνα καθώς το παιδί πραγματοποιεί την κίνηση.

Βάλτε σε μια σειρά τις παραπάνω εικόνες και πείτε στο παιδί να τις τοποθετεί σε ένα φάκελο όταν ολοκληρώνει κάθε βήμα.

Η εισαγωγή απτών, οπτικών πληροφοριών τύπου «Τι συμβαίνει όταν τελειώνω» είναι σημαντικό μέρος του συστήματος. Για κάποια παιδιά αυτές οι πληροφορίες είναι κίνητρο ή ακόμη και επιβράβευση. Για πολλά παιδιά με αυτισμό είναι εξίσου σημαντικές ή και περισσότερο, καθώς αποτελούν σαφής ένδειξη του τέλους της διαδικασίας. Η εκπλήρωση των εργασιών είναι ένα ισχυρό κίνητρο για τους περισσότερους ανθρώπους με αυτισμό.

Αντιμετωπίζοντας συγκεκριμένα προβλήματα

Αφού καθιερωθεί ένα οπτικό σύστημα στήριξης με αλληλουχία και μεταβατικό χαρακτήρα, συνεχίζουμε με την προσέγγιση επίλυσης των προβλημάτων παρατηρώντας τις λεπτομέρειες. Κάθε φορά που το παιδί δυσκολεύεται με οποιοδήποτε βήμα της διαδικασίας, σκεφτόμαστε, αρχικά, το θέμα από τη δική του πλευρά και μετά βρίσκουμε τρόπους να απλοποιήσουμε ή να διευκρινίσουμε μέσω της οπτικής υποδομής.

Ακολουθούν παραδείγματα:

Το παιδί αντιστέκεται να κάτσει στη λεκάνη

• Αφήστε το παιδί να κάτσει στη λεκάνη χωρίς να ξεντυθεί.
• Αφήστε το παιδί να κάτσει στη λεκάνη ενώ είναι καλυμμένη (χαρτόνι κάτω από το κάθισμα – σταδιακά κόβετε μια μεγαλύτερη τρύπα, ή πετσέτα κάτω από το κάθισμα – σταδιακά την απομακρύνετε).
• Βάλτε το κάθισμα του γιογιό στην επιφάνεια του πατώματος και όχι πιο ψηλά.
• Αν έχετε κάποιες στρατηγικές για να κάθεται το παιδί σας σε άλλα μέρη, εφαρμόστε τις ίδιες την ώρα της τουαλέτας (χρονόμετρο, εικόνες με νύξεις κτλ.).
• Καθίστε κι εσείς στη λεκάνη ή χρησιμοποιήστε μια κούκλα για μοντέλο μίμησης.
• Καθίστε μαζί με το παιδί.
• Προσθέστε υλικά στηρίγματα.
• Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει για πόση ώρα πρέπει να κάτσει στη λεκάνη (πείτε κάποιο τραγουδάκι με θέμα την τουαλέτα, πείτε στο παιδί να μείνει στη λεκάνη για όσο κρατάει το τραγούδι μιας κασέτας ή θέστε το χρονόμετρο στο ένα λεπτό κτλ.).
• Καθώς το παιδί μαθαίνει να κάθεται στη λεκάνη, διασκεδάστε το με κάποιον τρόπο.

Φοβάται να τραβήξει το καζανάκι

• Μην τραβήξετε καζανάκι αν δεν υπάρχει λόγος.
• Τραβήξτε το καζανάκι ενώ το παιδί βρίσκεται πιο μακριά, ίσως κοντά στην πόρτα (μπορείτε να μαρκάρετε το σημείο με το χαλάκι, πλησιάζοντας σταδιακά τη λεκάνη).
• Δώστε στο παιδί μια προειδοποίηση πως θα τραβήξετε το καζανάκι. Μπορείτε να φτιάξετε κάποιο σύστημα με προφορικές νύξεις όπως «έτοιμοι, πάμε».
• Αφήστε το παιδί να τραβήξει το καζανάκι.

Εκδηλώνει υπερβολικό ενδιαφέρον για το καζανάκι

• Καλύψτε με το χέρι ή με κάποιον άλλον τρόπο τη λαβή ώστε να μην μπορεί να τη δει.
• Δώστε κάτι άλλο στο παιδί να κρατά και να χειρίζεται.
• Χρησιμοποιήστε μια σειρά από οπτικά ερεθίσματα για να δείξετε στο παιδί πότε μπορεί να τραβήξει καζανάκι (για παράδειγμα, μόλις ανεβάσει το παντελόνι του).
• Όταν έρθει η ώρα να τραβήξει καζανάκι, δώστε στο παιδί ένα αυτοκόλλητο ίδιο με ένα άλλο που θα έχετε κολλήσει στο καζανάκι.

Παίζει με το νερό

• Δώστε στο παιδί ένα παιχνίδι που να έχει το στοιχείο του νερού σαν αντιπερισπασμό.
• Χρησιμοποιήστε ένα τραπεζάκι (με επένδυση) που θα ακουμπήσει στα πόδια του ενώ κάθεται στη λεκάνη.
• Καλύψτε το κάθισμα μέχρι τη στιγμή που το παιδί είναι έτοιμο να κάτσει.
• Δώστε στο παιδί μια οπτική νύξη για το που να σταθεί.

Παίζει με το χαρτί υγείας

• Απομακρύνετε το χαρτί αν είναι μεγάλο πρόβλημα. Χρησιμοποιήστε υγρά μαντηλάκια.
• Τραβήξτε μια επαρκής ποσότητα χαρτιού υγείας πριν το χρειαστείτε.
• Δώστε στο παιδί μια οπτική νύξη για το που πρέπει να σταματήσει. Για παράδειγμα, τοποθετήστε μια παραμάνα στο σημείο που πρέπει να κόψει ή κολλήστε λίγη ταινία στον τοίχο μέχρι το σημείο που επιτρέπεται να φτάσει το χαρτί.

Αντιστέκεται στο καθάρισμα

• Δοκιμάστε διάφορα υλικά (υγρά μαντηλάκια, βρεγμένο πανί, σφουγγάρι).
• Να προσέχετε τη θερμοκρασία των παραπάνω υλικών.
• Δοκιμάστε να μιμηθείτε τις κινήσεις με τη χρήση μιας κούκλας.

Ατυχής στόχευση

• Θέστε ένα υποτιθέμενο στόχο ρίχνοντας στρογγυλά δημητριακά στη λεκάνη.
• Ζωγραφίστε ένα μεγαλύτερο στόχο (σε χαρτί που θα καλύψετε με πλαστική διαφάνεια). Απομακρύνετε τον σταδιακά.
• Προσθέστε χρωστική ουσία τροφίμων στο νερό για να κεντρίσετε την προσοχή του παιδιού.

Κατακράτηση αφού έχετε διακόψει τη χρήση της πάνας

• Μπορείτε να κόψετε το κάτω μέρος της πάνας, επιτρέποντας, έτσι, στο παιδί να φοράει μια υποτυπώδης πάνα για να κάθεται πιο εύκολα στη λεκάνη.
• Χρησιμοποιήστε μια κούκλα σαν παράδειγμα.
• Μπορείτε να αυξήσετε την κατανάλωση ινών και υγρών στη διατροφή του παιδιού σας.
• Μπορεί να χρειαστείτε ιατρικές συμβουλές αν προκύψει σοβαρή δυσκοιλιότητα (χορήγηση κάποιου καθαρτικού).

Αυτές οι ιδέες δεν αποτελούν μέρος μιας αποκλειστικής λίστας βημάτων για να διδάξετε στο παιδί σας πώς να πηγαίνει στην τουαλέτα. Δείχνουν, ωστόσο, πόσο αναγκαία είναι η μεθόδου επίλυσης του προβλήματος αλλά και η προσπάθεια συμβολής των οπτικών νύξεων ώστε να αυξήσετε την κατανόηση, τη συνεργασία και το κίνητρο του παιδιού.

Σύστημα Επικοινωνίας

Ένα ακόμη σημαντικό βήμα στην εκμάθηση αυτής της διαδικασίας, με αποτέλεσμα την ανεξάρτητη συμπεριφορά, είναι το κίνητρο του παιδιού να υποκινήσει μόνο του τη σειρά των βημάτων. Αρχικά, οι επισκέψεις στην τουαλέτα υποκινούνται από τους γονείς που κατευθύνουν το παιδί με κάποιο μεταβατικό αντικείμενο ή πρόγραμμα. Το παιδί, όμως, κάποια στιγμή θα χρειαστεί να επικοινωνήσει μόνο του την ανάγκη του για τουαλέτα. Ακόμη και αν αρχίσει αυθόρμητα να πηγαίνει σε κάποιο οικείο και διαθέσιμο μπάνιο, χρειάζεται να μάθει έναν απτό τρόπο να επικοινωνεί την ανάγκη του ώστε να μπορεί να κάνει μια ανάλογη παράκληση σε περίπτωση που δεν υπάρχει άμεση πρόσβαση σε κάποια τουαλέτα.

Όπως πάντα, το πρώτο βήμα στη διαμόρφωση του στόχου είναι η αξιολόγηση. Μπορεί το παιδί, στην παρούσα κατάσταση, να υποδείξει την ανάγκη του για τουαλέτα ή εξαρτάται από την υποκίνηση του ενήλικα; Αν υπάρχουν κάποιες ενδείξεις συμπεριφοράς που μπορείτε να παρατηρήσετε και να ερμηνεύσετε, τότε θα έχετε ευκαιρίες διδασκαλίας για να βοηθήσετε το παιδί να μάθει να χρησιμοποιεί ένα εργαλείο συστηματικής επικοινωνίας. Μπορεί το παιδί να χρησιμοποιήσει αντικείμενα, εικόνες ή λέξεις για να επικοινωνήσει σε ποικίλες καταστάσεις και χώρους;

Πολλά παιδιά μαθαίνουν, αρχικά, να χρησιμοποιούν το ίδιο εργαλείο που χρησιμοποιεί ο ενήλικας για να διδάξει την επίσκεψη στην τουαλέτα. Για παράδειγμα, αν η μαμά δίνει στο παιδί ένα άδειο κουτί από μωρομάντηλα για να δείξει πως ήρθε η ώρα να μεταβούν στο μπάνιο για αλλαγή πάνας, το παιδί θα αρχίσει να χρησιμοποιεί το ίδιο κουτί για να δείξει στη μαμά του πως χρειάζεται να το αλλάξει. Αν έχει γίνει χρήση μιας φωτογραφίας για να δείξετε στο παιδί, με βάση το πρόγραμμα, πότε πρέπει να κάτσει στη λεκάνη, τότε η ίδια φωτογραφία θα λειτουργήσει σαν εργαλείο επικοινωνίας με νόημα.

Ένα παιδί που μπορεί να εκφέρει τη λέξη «μπάνιο», πιθανώς, να μην μπορεί να ανακαλέσει τη λέξη τη στιγμή τη χρειάζεται. Αν το παιδί είναι κουρασμένο, αν έχει κρύωμα ή βρίσκεται σε σύγχυση για οποιονδήποτε λόγο, αν βρίσκεται σε κάποιο καινούριο μέρος, με πολλά άτομα ή άτομα που μόλις γνώρισε, τότε οι δεξιότητες προφορικού λόγου υψηλού επιπέδου παρουσιάζουν επιδείνωση. Μπορείτε να βοηθήσετε ένα παιδί που παρουσιάζει αυτήν την ασυνέπεια με οπτικά βοηθήματα που συντελούν στην πιο εύκολη ανάκληση της λέξης που ψάχνει και λειτουργούν σαν εναλλακτικό σύστημα στο οποίο το παιδί μπορεί να στραφεί όταν δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει προφορικό λόγο.

Πηγή: Susan Boswell and Debbie Gray, TEACCH Articles on Educational Approaches (TEACCH Autism Program)