Απλές οδηγίες για δασκάλους δημοτικού με μαθητές που αντιμετωπίζουν γλωσσικές δυσκολίες

• Σκεφτείτε με βάση βραχυπρόθεσμους (π.χ. του 3μήνου) και μακροπρόθεσμους στόχους (π.χ. τέλος σχολικής χρονιάς) σε σχέση με το συγκεκριμένο παιδί και τον <<κορμό>>, τις βασικές γνώσεις που πρέπει να αποκομίσει από την τάξη του.
• Δώστε στις οδηγίες και τις δραστηριότητες πολυαισθητηριακό χαρακτήρα. Χρησιμοποιήστε οπτικά βοηθήματα και την κίνηση για να ενισχύσετε την κατανόηση του παιδιού. Για παράδειγμα, σηματοδοτήστε και με νοήματα τις λέξεις κλειδιά στις οδηγίες των ασκήσεων. (Μπορείτε να πάρετε ιδέες και από αναφορές στο διαδίκτυο σε μεθόδους που χρησιμοποιούν οι ειδικοί όπως η μέθοδος TEACCH.)
• Δομήστε το πρόγραμμα σας με βάση την εναλλαγή δύσκολων – εύκολων δραστηριοτήτων μέσα στο μάθημα.

Προσαρμογές στη διδασκαλία

• Μην θεωρήσετε δεδομένη την κατανόηση των προφορικών οδηγιών σας. Μιλήστε αργά, καθαρά και με ξεκάθαρα παραδείγματα.
• Διδάξτε την έννοια και τη χρήση της λίστας.
• Όταν είναι να διδάξετε κάτι καινούργιο, δώστε προφορικά μια πολύ απλή περίληψη του τι πρόκειται να αναλύσετε αμέσως μετά, τονίζοντας και επαναλαμβάνοντας τις κεντρικές έννοιες.
• Μάθετε στα παιδιά πως μπορούν να βοηθηθούν στην κατανόηση των δραστηριοτήτων με τη χρήση είτε οπτικών σημείων μέσα στα βιβλία, με έξυπνες λίστες για απομνημόνευση κ.α. Δώστε έμφαση στις μνημονικές τεχνικές.
• Απλοποιήστε τις οδηγίες των ασκήσεων π.χ. το παιδί μπορεί να μην καταλαβαίνει το «ενώστε τα σύνολα».
• Γενικότερα, μειώστε την ποσότητα και την πολυπλοκότητα αυτών που έχει να μάθει αν είναι δυνατόν χωρίστε κάθε σύνθετη άσκηση σε 2-3 μικρότερες.
• Δώστε τους πολλές ευκαιρίες να εξασκήσουν νέο λεξιλόγιο και να τονώσουν την αυτοπεποίθηση τους π.χ. να εξηγήσουν στα άλλα παιδιά κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά και μπορούν να πουν εύληπτα.
• Συζητήστε με όλη την τάξη γιατί θα ήταν καλό να δείχνουμε κατανόηση στις δυσκολίες των γύρω μας. Μπορούν οι ίδιοι να σκεφτούν πράγματα στα οποία δυσκολεύονται αυτοί ή κάποιος στην οικογένεια τους; Πως θα τους φαινόταν αν τους κορόιδευαν γι’ αυτό; Πως μπορούν να βοηθήσουν όταν βλέπουν κάποιον να δυσκολεύεται να κάνει κάτι, για παράδειγμα να επικοινωνήσει;

Δώστε το παράδειγμα ενός αλλοδαπού που τα ελληνικά του είναι φτωχά και χρειάζεται να επικοινωνήσει.

• Να είστε διεξοδικοί στην εξήγηση και εκμάθηση λεξιλογίου που αφορά τα μαθήματα που διδάσκετε κάθε φορά.
• Κάντε ομαλά τη μετάβαση από δραστηριότητα σε δραστηριότητα. Κάντε το ξεκάθαρο ότι αλλάζετε δραστηριότητα.
• ‘’Σαμποτάρετε’’ δημιουργικά τους διαλόγους σας. Επινοήστε ευκαιρίες -αν μπορείτε αστείες – όπου πρέπει να σκεφθεί το παιδί για τη δομή μίας λέξης που τον δυσκολεύει .
• Συζητήστε με όλη την τάξη για το πώς μπορούν να ζητήσουν ευγενικά βοήθεια αν δεν καταλαβαίνουν τι τους λέει ο συνομιλητής τους ή αν οι ίδιοι δεν γίνονται κατανοητοί.

Μπορείτε επίσης να τους βάλετε να σκεφτούν ομαδικά τι μπορούν να κάνουν όταν δυσκολεύονται να πουν μια λέξη – πρόταση και ο συνομιλητής τους δεν τους καταλαβαίνει –όπως το να μιλήσουν πιο αργά «συλλαβίζοντας» τις λέξεις.

• Εξηγείτε επανειλημμένα έννοιες – δίνετε ορισμό αυτών που είναι μέσα στις προτάσεις σας.
• Δώστε στους πιο καλούς και υπομονετικούς μαθητές τον ρόλο του βοηθού δασκάλου σε σχέση με τον μαθητή με γλωσσικές δυσκολίες.

Προσαρμογή στην αξιολόγηση του μαθητή

• Μειώστε τις απαιτήσεις σας – ίσως να δίνετε λιγότερη δουλειά στο σπίτι ή και λιγότερες και πιο απλές ερωτήσεις στα τεστ.
• Δώστε ξεκάθαρα παραδείγματα του τι ζητάτε, σε πολύ απλή γλώσσα.
• Δείξτε υπομονή: λάβετε υπ’ όψιν πως πιθανόν το παιδί με δυσκολίες λόγου να χρειάζεται πιο πολύ χρόνο και κόπο για να επεξεργασθεί το σχετικό γλωσσικό φορτίο. Αν μπορείτε, δώστε του λίγο ατομικό ιδιωτικό χώρο και χρόνο για να απαντήσει συγκεκριμένες ερωτήσεις. Ίσως μπορείτε να το κάνετε την ώρα που τα άλλα παιδιά κάνουν κάτι διαφορετικό.
• Ζητήστε από τον μαθητή να δείξει/ταυτίσει πληροφορίες από το να εξηγεί λεκτικά στις απαντήσεις του.
• Μην συγκρίνετε συνέχεια το παιδί με το τι πετυχαίνουν τα υπόλοιπα παιδιά στην τάξη αλλά με το που ξεκίνησε και που έχει φθάσει ο ίδιος κάθε φορά.
• Βάλτε στο νου σας τι είναι το πιο σημαντικό να μάθει το παιδί στη σχολική βαθμίδα που είναι, μείνετε σε αυτό μαζί του και προσπαθήστε να το αφομοιώσει με τους ρυθμούς του.

Προσαρμογές στο περιβάλλον

• Βοηθήστε το να συγκεντρωθεί – ας κάτσει κοντά σας, ή δίπλα σε έναν ήρεμο μαθητή.
• Διακοσμήστε την τάξη με εικόνες που επεξηγούν το λεξιλόγιο που χρειάζεται /ή που διαπραγματεύεσθε στα μαθήματα σας τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
• Βοηθήστε το να οργανώσει τον χρόνο του – χρησιμοποιήστε ένα μεγάλο ρολόι με ένα έντονο οπτικό σημάδι που θα δείχνει το σημείο ολοκλήρωσης της δραστηριότητας όπου θα πρέπει να φθάσουν οι δείκτες του ρολογιού.
• Ο λόγος σας να περιέχει τον έπαινο πολύ πιο συχνά από την κριτική. Επαινέστε την πιο μικρή προσπάθεια του, αποφύγετε τον εκνευρισμό, δώστε του χώρο και χρόνο για να μιλήσει και να εκφρασθεί χωρίς να κάνετε την οποιαδήποτε κριτική. Για παράδειγμα, όταν δεν μπορεί να οργανώσει την απάντηση του δώστε του την επιλογή ανάμεσα στη σωστή απάντηση και έναν «διασπαστή».
• Όταν βλέπετε ότι αγχώνεται ή απογοητεύεται εκφράστε με κόσμιο τρόπο τα συναισθήματα του: «βλέπω ότι απογοητεύτηκες. Καταλαβαίνω πως περίμενες κάτι καλύτερο. Θα το προσπαθήσουμε ξανά, ίσως την επόμενη φορά.»

Προσαρμογή στα υλικά που χρησιμοποιείτε

• Χρησιμοποιήστε εικόνες (π.χ. αφίσες) και σύμβολα για ενίσχυση της κατανόησης.
• Βρείτε απλά βιβλία όσο γίνεται διασκεδαστικά/επιτραπέζια/CD ROMS, που θα ταιριάζουν στην ύλη της τάξης σας και θα επιτρέψουν στους γονείς να δώσουν ευκαιρίες για περαιτέρω μαθησιακή εξάσκηση.