Τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας παρουσιάζουν δυσχέρειες στην ομιλία τους. Επαναλαμβάνουν ήχους, συλλαβές, λέξεις, ή φράσεις. Χρησιμοποιούν παρεμβατικές δομές όπως το «εεε…» και «μμ…». Μπορεί να αλλάξουν αυτά που λένε ή να μιλάνε χωρίς ρυθμό ή χρονική συνέχεια. Παρόλα αυτά, κάποια μοτίβα λεκτικής δυσχέρειας δεν είναι τόσο τυπικά. Αν ένα παιδί παρουσιάσει κάποια από τα ακόλουθα μοτίβα, για έξι ή και παραπάνω μήνες, είναι πιθανό να αρχίζει να έχει μία πιο μόνιμη δυσκολία:
- Εάν κάνει αρκετές επαναλήψεις του αρχικού ήχου ή της αρχικής συλλαβής ποικίλων λέξεων
- Εάν παρατείνει τον πρώτο ήχο αρκετών λέξεων
- Εάν δείχνει ένταση και προσπάθεια στην εκφορά λέξεων
- Εάν αλλάζει αισθητά τον τόνο και την ένταση της φωνής του στη διάρκεια της ανακοπής της ροής της ομιλίας του.
Ο τραυλισμός είναι ένα πρόβλημα που συχνά ξεκινάει στην προσχολική ηλικία. Πολλά παιδιά τραυλίζουν για λίγο και αργότερα το ξεπερνούν. Άλλα συνεχίζουν να τραυλίζουν, με τις σχετικές δυσχέρειες να παραμένουν στάσιμες. Το μοτίβο τραυλισμού σε κάποια παιδιά παρουσιάζει εξελικτική επιδείνωση. Συχνά, παιδιά που ανήκουν σε αυτή την ομάδα αρχίζουν να βλέπουν την ομιλία ως μια δύσκολη, απογοητευτική εμπειρία. Βλέπουν τους εαυτούς τους σαν παιδιά που τραυλίζουν. Για να αποφύγουν το άγχος που συνεπάγεται ο τραυλισμός, συχνά αποφεύγουν την ομιλία.
Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας του τραυλισμού;
Οι λογοθεραπευτές συχνά δεν δουλεύουν άμεσα με ένα μικρό παιδί με τραυλισμό. Δουλεύουν με τους γονείς του παιδιού. Πολλοί λογοθεραπευτές πιστεύουν πως οι δυσκολίες των παιδιών επιδεινώνονται όταν ακροατές κάνουν κριτική στις συνηθισμένες δυσχέρειές τους ή δίνουν περισσότερη προσοχή όταν το παιδί παρουσιάζει πρόβλημα στον λόγο του. Σε κάθε περίπτωση, ο τραυλισμός φαίνεται να έχει στενή σχέση με την επιπρόσθετη προσοχή που είναι και το αποτέλεσμα της ανταπόκρισης των συνιμιλητών του παιδιού στη λεκτική δυσχέρεια.
Ωστόσο, το παιδί που τραυλίζει μπορεί να επιδείξει ασυνήθιστα μοτίβα στη ροή της ομιλίας του από πολύ νωρίς. Αυτό μπορεί να αποτελεί και ένδειξη για την ανάγκη άμεσης παρέμβασης που μπορεί να βοηθήσει το παιδί στην ανάπτυξη ευχέρειας λόγου. Στη σχετική αξιολόγηση που προηγείται της παρέμβασης αυτής πρέπει να διερευνηθεί το συνολικό γλωσσικό επίπεδο του παιδιού ώστε να γίνει προτεραιοποίηση των στόχων της θεραπείας. Δηλαδή, ένα παιδί για το οποίο έχουμε ενδείξεις μίας πιο μόνιμης δυσκολίας στη ροή του λόγου του μπορεί να παρουσιάζει και άλλες δυσκολίες όπως η ειδική γλωσσική καθυστέρηση/ διαταραχή, αρθρωτικά και φωνολογικά προβλήματα κ.α. Πρέπει λοιπόν να καταγραφεί με πληρότητα το επικοινωνιακό και γλωσσικό προφίλ του και η λογοθεραπευτική παρέμβαση να δομηθεί προσεχτικά ώστε να επωφεληθεί το μέγιστο από αυτή το παιδί χωρίς επιβάρυνση του τραυλισμού του .
Για τα πιο μικρά παιδιά, ο στόχος των περισσότερων κατευθύνσεων είναι το χτίσιμο μιας βάσης για αβίαστη ομιλία. Για τα παιδιά ηλικίας δημοτικού, ο κύριος σκοπός της λογοθεραπείας είναι να βοηθήσει το παιδί να δει την ομιλία σαν κάτι εύκολο και ευχάριστο και όχι επίφοβο και δύσκολο.
Πώς μπορούν οι γονείς και οι λογοθεραπευτές να βοηθήσουν ένα παιδί με τραυλισμό;
Δημιουργήστε μοντέλα σωστής εκφοράς λόγου.
Έχετε προσέξει πως το παιδί σας βιάζεται όταν σας μιλάει; Επαναλήψεις στην αρχή των λέξεων μπορεί να προκύπτουν με πιο γρήγορο ρυθμό αν το παιδί σας προσπαθεί πιο σκληρά. Συγκεκριμένες λέξεις μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα. Το παιδί σας μπορεί να εντείνει τους μυς γύρω από το στόμα ή να κάνει γκριμάτσες. Σας φαίνεται σαν μια φυσική αντίδραση να πείτε στο παιδί σας να ηρεμήσει και να μην προσπαθεί τόσο πολύ. Από την άλλη, οι «βοηθητικοί υπαινιγμοί» μπορεί και να τραβήξουν περισσότερη προσοχή στο πρόβλημα με την επακόλουθη απογοήτευση του παιδιού σας. Το παιδί σας μπορεί να μην γνωρίζει ή να μην κατανοεί πλήρως τι σημαίνει «πιο αργά» ή «μην προσπαθείς τόσο».
Τόσο στην άμεση όσο και στην έμμεση παρέμβαση, οι γονείς και ο λογοθεραπευτής χρησιμοποιούν τα μοτίβα ομιλίας που επιθυμούν το παιδί να χρησιμοποιήσει. Μιλούν αργά και άνετα, χωρίς εντάσεις ή ανησυχία. Με άλλα λόγια, θέτουν ένα καλό παράδειγμα και το διδάσκουν. Στόχος του λογοθεραπευτή είναι να ξεκινήσει να μιλάει το παιδί με βάση το μοντέλο αυτό. Συνεπώς, ο θεραπευτής δημιουργεί μοντέλα αργής, εύκολης ομιλίας με πρόθεση να αυξήσει την ευγλωττία του παιδιού.
Σταδιακά αυξήστε το μήκος και το περιεχόμενο των προτάσεων.
Χρειάζεται αρκετή δεξιότητα για να δημιουργήσουμε καινούριες προτάσεις, να βρούμε τις σωστές λέξεις που θα διαμορφώσουν αυτές τις προτάσεις και να χειριστούμε τους άρθρωτές μας αρκετά γρήγορα ώστε να παράγουμε λέξεις. Μπορεί να έχετε προσέξει πως το παιδί σας γίνεται λιγότερο εύγλωττο όταν χρησιμοποιεί πιο μεγάλες και περίπλοκες φράσεις ή προτάσεις. Πιθανόν το παιδί να κάνει διαλλείματα στη ροή της ομιλίας του καθώς συγκεντρώνεται στο τι θα πει παρακάτω.
Τα προγράμματα θεραπείας μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά να παραμείνουν εύγλωττα όσο αυξάνουν σταδιακά το μήκος και την περιπλοκότητα των προτάσεών τους. Αυτά τα προγράμματα χωρίζουν σε στάδια την όλη διαδικασία. Το παιδί πρέπει να φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο επιτυχίας πριν προχωρήσει στο επόμενο σκαλοπάτι του προγράμματος. Αρχικά μπορεί να ζητηθεί από το παιδί να πει μία μόνο λέξη, να ονομάσει μία εικόνα, ή να μιμηθεί την ομιλία του λογοθεραπευτή. Μετέπειτα, ζητείται από το παιδί να πει μακρύτερες, πιο περίπλοκες προτάσεις που απαιτούν «σκέψη» και πιο περίπλοκο συντονισμό των κινήσεων των αρθρωτών. Η άπταιστη ομιλία ανταμείβεται σε κάθε στάδιο του προγράμματος.
Διδάξτε καινούριους τρόπους να λένε λέξεις.
Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται σε μια λέξη, επαναλαμβάνουν, παρατείνουν, ή τονίζουν τον αρχικό ήχο ή συλλαβή της λέξης. Τα παιδιά μπορούν να εκπαιδευθούν να κάνουν συγκεκριμένες προσαρμογές στην αρχή λέξεων για να διευκολυνθούν στη ροή της ομιλίας τους. Αν ένα παιδί μπορεί να ξεκινήσει την εκφορά μιας λέξης χωρίς να βάλει μεγάλη ένταση στους αρθρωτές του, μπορεί συνήθως να την πραγματώσει πιο αβίαστα. Επίσης, βοηθάει κάποια παιδιά το να μάθουν να κάνουν συνειδητές παύσεις ανάμεσα στις φράσεις ή προτάσεις τους. Άλλες τεχνικές που προωθούν τη χωρίς διακοπή στη ροή ομιλία περιλαμβάνουν την ομιλία σε ρυθμικό μοτίβο και τη χαλαρή επιμήκυνση του πρώτου ήχου ή συλλαβής των λέξεων.
Η άμεση θεραπεία εστιάζει στα ατομικά μοτίβα εκφοράς του κάθε παιδιού. Παράλληλα, ο γονιός και ο λογοθεραπευτής μπορούν να συζητούν για τις προσαρμογές στα επικοινωνιακά μοτίβα της οικογένειας που θα οδηγήσουν σε λιγότερες δυσχέρειες στην ομιλία του παιδιού. Ο στόχος της θεραπείας είναι να αναπτύξει το παιδί αυτοπεποίθηση χρησιμοποιώντας τεχνικές που αυξάνουν την ευφράδεια λόγου. Το παιδί αρχικά μαθαίνει να χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές στη θεραπεία. Έπειτα, οι τεχνικές αυτές εξασκούνται στο σπίτι.
Τα γραφόμενα στην ιστοσελίδα Λόγος & Επικοινωνία προορίζονται για ενημερωτική χρήση και μόνον. Δεν αποτελούν εξατομικευμένες συστάσεις θεραπείας και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την Επιστημονική συμβουλή ενός ειδικευμένου θεραπευτή για κάποιο περιστατικό. Όποτε πρόκειται για αναδημοσίευση από άλλη πηγή, αυτό δηλώνεται ρητά. Οι συγγραφείς του Λόγος & Επικοινωνία δεν ευθύνονται για οποιοδήποτε αποτέλεσμα που σχετίζεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια ανάρτηση.
