Είναι φυσιολογικό τα παιδιά να περνούν δύσκολες φάσεις καθώς μεγαλώνουν. Μέρος της απόκτησης κυριαρχίας και της διεκδίκησης της ανεξαρτησίας τους είναι η αμφισβήτηση κανόνων και ορίων.
Οι διαταραχές συμπεριφοράς, από την άλλη, είναι κάτι περισσότερο από περιστασιακά ξεσπάσματα θυμού ή προκλητική συμπεριφορά. Ένα παιδί που έχει διαγνωστεί με διαταραχή συμπεριφοράς αντιμετωπίζει προβλήματα που είναι αρκετά σοβαρά ώστε να επηρεάσουν τις σχολικές επιδόσεις του ή τις σχέσεις με φίλους και οικογένεια.
Χωρίς θεραπεία, οι διαταραχές συμπεριφοράς μπορεί να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου, οπότε είναι σημαντικό το παιδί να αξιολογηθεί από έναν εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας εάν υπάρχουν υποψίες για κάποια διαταραχή στην συμπεριφορά.
Διαταραχές Συμπεριφοράς
Όταν οι διαταρακτικές συμπεριφορές ενός παιδιού διαρκούν έξι μήνες ή περισσότερο και επηρεάζουν το σχολείο, το σπίτι και την κοινωνική του ζωή, καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό για την διάγνωση.
Τα σημάδια που μπορεί να υποδηλώνουν διαταραχή συμπεριφοράς περιλαμβάνουν:
- Απροσεξία
- Υπερκινητικότητα
- Παρορμητικότητα
- Περιφρόνηση
- Χρήση ναρκωτικών
- Εγκληματικότητα
Η διάγνωση περιλαμβάνει μια αξιολόγηση για την εκτίμηση των συμπτωμάτων και του ιατρικού ιστορικού του παιδιού σας.
Ένας παιδοψυχίατρος θα συλλέξει πληροφορίες τόσο από εσάς όσο και από το παιδί σας. Μπορεί επίσης να ζητήσει να μιλήσει με τους δασκάλους του παιδιού σας και άλλους φροντιστές για να έχει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς συμπεριφέρεται το παιδί σας σε διάφορες καταστάσεις.
Μόνο ένας καταρτισμένος επαγγελματίας μπορεί να κάνει τη διάγνωση μιας διαταραχής συμπεριφοράς.
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μία από τις πιο κοινές διαταραχές συμπεριφοράς. Παρόλο που θεωρείται συχνά ως παιδική διαταραχή, δεν είναι κάτι που μπορεί να ξεπεράσει ένα άτομο.
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει το 11% των παιδιών ηλικίας 3 με 17 ετών. Για το 75% των ατόμων με ΔΕΠΥ, τα συμπτώματα επιμένουν και στην ενήλικη ζωή τους.
Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά.
Τύποι Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας:
- Υπερκινητικός – Παρορμητικός
- Απρόσεκτος
- Συνδυασμός Υπερκινητικού – Παρορμητικού με Απρόσεκτο
Συμπτώματα:
Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ ποικίλλουν ανάλογα με το αν η διαταραχή του παιδιού σας είναι ήπια ή σοβαρή και με ποιον τύπο έχει. Τα συμπτώματα μπορούν να εκδηλωθούν με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικές ηλικίες. Ένα μικρό παιδί, για παράδειγμα, μπορεί να έχει πρόβλημα να ακολουθήσει οδηγίες και να είναι νευρικό, ενώ ένας έφηβος μπορεί να παλεύει περισσότερο με τον καθορισμό προτεραιοτήτων και να είναι αποστασιοποιημένο.
Συμπτώματα του Απρόσεκτου τύπου ΔΕΠΥ:
- Κάνει λάθη απροσεξίας
- Δυσκολία στην συγκέντρωση
- Δυσκολία στο να ακολουθεί οδηγίες
- Αποδιοργάνωση
- Αποφεύγει εργασίες που απαιτούν πνευματική προσπάθεια
- Συχνά χάνει πράγματα
- Αποσπάται εύκολα
- Ξεχνάει εύκολα
Συμπτώματα του Υπερκινητικού – Παρορμητικού τύπου ΔΕΠΥ:
- Μιλάει ασταμάτητα
- Αδυναμία να καθίσει ακίνητος
- Πρόβλημα με την συμμετοχή σε ήσυχες δραστηριότητες
- Ανυπομονησία
- Πλατειάζει στις απαντήσεις ή κάνει ακατάλληλα σχόλια
- Κάνει πράγματα χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες.
Διάγνωση και Θεραπεία
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ είναι πολύ σημαντική. Χωρίς την κατάλληλη στήριξη και θεραπεία, τα παιδιά ίσως να συναντήσουν δυσκολίες στον ακαδημαϊκό, κοινωνικό και συναισθηματικό τομέα. Για τη διάγνωση της ΔΕΠΥ, ένας παιδοψυχίατρος θα κάνει μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένου ενός εμπεριστατωμένου ιατρικού ιστορικού και ενός γενικού ιστορικού της συμπεριφοράς του παιδιού σας. Απόψεις από την οπτική γωνία των γονιών, δασκάλων και του παιδιού σας είναι απαραίτητες.
Ένας παιδοψυχίατρος μπορεί να προσφέρει μια διάγνωση για παιδιά ηλικίας μόλις 4 ετών. Κατά την αξιολόγηση, θα αναζητήσει εάν τα συμπτώματα του παιδιού σας είναι κυρίως απροσεξίας, παρορμητισμού, υπερκινητικότητας ή συνδυασμός των παραπάνω. Αυτές οι πληροφορίες θα οδηγήσουν σε ένα σχέδιο για την θεραπεία.
Η θεραπεία για τη ΔΕΠΥ είναι συχνά πολύπλευρη και μπορεί να περιλαμβάνει κάποιο συνδυασμό φαρμάκων, συμπεριφορικής θεραπείας, εκπαίδευσης γονέων και ακαδημαϊκών τροποποιήσεων και υποστηρίξεων.
Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή
Η Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ΕΠΔ) χαρακτηρίζεται από επίμονη περιφρόνηση και ανυπακοή απέναντι στα πρόσωπα της εξουσίας. Η εναντιωματική συμπεριφορά είναι ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο στα νηπιακά και τα εφηβικά χρόνια. Αλλά όταν αυτή η συμπεριφορά γίνεται εχθρική, συχνή και ακραία σε σύγκριση με άλλες της ίδιας ηλικίας, μπορεί να υποδηλώνει ΕΠΔ.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής συχνά εκδηλώνονται εντονότερα στο σπίτι και στο σχολείο. Μεταξύ 1% και 16% των παιδιών και των εφήβων σχολικής ηλικίας έχουν ΕΠΔ.
Συμπτώματα του ΕΠΔ περιλαμβάνουν:
- Συχνά ξεσπάσματα θυμού
- Συχνές διαμάχες με ενήλικες
- Σκόπιμη ενόχληση άλλων ανθρώπων
- Συχνή αμφισβήτηση και άρνηση των κανόνων
- Κατηγορεί τους άλλους για λάθη
- Οργίζεται εύκολα
- Εκδικητική συμπεριφορά
Διάγνωση και Θεραπεία
Το ΕΠΔ συνήθως συνυπάρχει με άλλες διαταραχές συμπεριφοράς. Χωρίς παρέμβαση, το ΕΠΔ μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή διαγωγής, επομένως η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι σημαντικές. Για τη διάγνωση του ΕΠΔ παιδοψυχίατρος θα διεξάγει μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση, κατά την οποία θα αναζητήσει επίσης συνυπάρχουσες διαταραχές.
Οι γονείς και οι φροντιστές παίζουν βασικό ρόλο στη θεραπεία. Η εκμάθηση του τρόπου χειρισμού ενός παιδιού με ΕΠΔ απαιτεί εκπαίδευση. Επιπλέον, η οικογενειακή και η ατομική θεραπεία είναι συχνά συστατικά της θεραπείας. Τα φάρμακα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των συμπτωμάτων.
Διαταραχή Διαγωγής
Η διαταραχή διαγωγής έχει να κάνει με ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο παραβίασης των δικαιωμάτων άλλων ανθρώπων ή επίμονη παραβίαση κοινωνικών κανόνων της εκάστοτε ηλικίας. Τα παιδιά με διαταραχή διαγωγής συχνά θεωρούνται «κακά» ή παραβατικά, αλλά στην πραγματικότητα ζουν με μια ψυχική ασθένεια.
Ορισμένα πράγματα μπορεί να θέσουν ένα παιδί σε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει διαταραχή διαγωγής. Η κακοποίηση ή η παραμέληση, η σχολική αποτυχία και οι τραυματικές εμπειρίες είναι όλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στη διαταραχή διαγωγής.
Συμπτώματα
Η διαταραχή διαγωγής παρουσιάζεται ως αδιαφορία για τους κανόνες και συμπεριφορά με κοινωνικά απαράδεκτους τρόπους. Τα παιδιά με διαταραχή διαγωγής συχνά δείχνουν έλλειψη σεβασμού και ενσυναίσθησης για τους άλλους ανθρώπους.
Συμπτώματα της διαταραχής διαγωγής περιλαμβάνουν:
- Σωματική επιθετικότητα προς ανθρώπους και ζώα
- Καταστροφή ιδιοκτησίας και βανδαλισμός
- Παραπλάνηση και ψέματα
- Κλοπή
- Σοβαρές παραβιάσεις των κανόνων (π.χ. φυγή, κοπάνα από το σχολείο)
Τα παιδιά με διαταραχή διαγωγής συχνά αποβάλλονται από το σχολείο, μερικές φορές κάνουν κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ και ίσως απαιτείται αστυνομική παρέμβαση.
Διάγνωση και Θεραπεία
Οι έφηβοι με διαταραχή διαγωγής μπορεί να χρειαστούν εντατικές παρεμβάσεις, όπως υποστήριξη στο σπίτι. Ένα παιδί με διαταραχή διαγωγής δεν εμπιστεύεται τους ενήλικες, γεγονός που περιπλέκει τη θεραπεία.
Η συμπεριφορική θεραπεία, η ψυχοθεραπεία, η ακαδημαϊκή υποστήριξη και η φαρμακευτική αγωγή είναι όλα τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της διαταραχής αυτής. Η έγκαιρη παρέμβαση και θεραπεία παράγουν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Διαλείπουσα Εκρηκτική Διαταραχή
Η Διαλείπουσα Εκρηκτική Διαταραχή (ΔΕΔ) είναι μια υπομελετημένη ψυχική ασθένεια στους νέους. Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες πράξεις βίας και καταστροφής που είναι δυσανάλογες με την περίσταση. Είναι η μόνη κλινική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από παρορμητική επιθετικότητα.
Συμπτώματα
Η ΔΕΔ μοιάζει με απλά ξεσπάσματα θυμού. Παιδιά με ΔΕΔ μπορεί να πετούν πράγματα, να τσακώνονται και να εκδηλώνουν υβριστική συμπεριφορά.
Συμπτώματα της ΔΕΔ περιλαμβάνουν:
- Οργή
- Ευερεθιστότητα
- Παρορμητικές σκέψεις
- Υψηλή ενέργεια
- Αίσθημα παλμών της καρδιάς, σφίξιμο στο στήθος
- Εκρήξεις θυμού
- Καυγάδες και φωνές
- Σωματικοί τσακωμοί
- Απειλές βίας
- Επιθέσεις σε ανθρώπους ή ζώα
- Φθορά ιδιοκτησίας
Διάγνωση και Θεραπεία
Ένας παιδοψυχίατρος μπορεί να διαγνώσει την Διαλείπουσα Εκρηκτική Διαταραχή μέσω μιας προσεκτικής αξιολόγησης του ιατρικού και ψυχιατρικού ιστορικού του παιδιού, και με την παρουσία παρατεταμένων συμπτωμάτων που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια.
Για να διαγνωστεί με ΔΕΔ, ένα άτομο πρέπει να επιδεικνύει λεκτική ή σωματική επίθεση δύο φορές την εβδομάδα για τρεις μήνες ή να παρουσιάζει τρία επεισόδια φθοράς περιουσίας κατά τη διάρκεια 12 μηνών ή να παρουσιάζει τρία επεισόδια επίθεσης που οδήγησαν σε σωματικό τραυματισμό τους τελευταίους 12 μήνες.
Η θεραπεία για ΔΕΔ συνήθως περιλαμβάνει συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας. Τεχνικές αντιμετώπισης όπως η χαλάρωση, η εκμάθηση του πώς να αποβάλλουν το άγχος σε τεταμένες καταστάσεις και η αποφυγή των ναρκωτικών και του αλκοόλ μπορούν επίσης να βοηθήσουν.
Αιτίες
Η ακριβής αιτία των διαταραχών συμπεριφοράς είναι άγνωστη, αλλά υπάρχουν ορισμένες θεωρίες για το πώς θα μπορούσαν να αναπτυχθούν. Είναι πιθανό ότι οι αναπτυξιακοί, περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες ίσως παίζουν κάποιο ρόλο.
Τα παιδιά που έχουν οικογενειακό ιστορικό διαταραχών χρήσης ουσιών, προσωπικότητας και διάθεσης, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διαταραχές συμπεριφοράς.
Θεραπεία
Όσο πιο γρήγορα μπορείτε να ξεκινήσετε τη θεραπεία για μια διαταραχή συμπεριφοράς, τόσο το καλύτερο. Εάν εντοπίσετε συμπτώματα διαταραχών συμπεριφοράς στο παιδί σας, είναι σκόπιμο να αναζητήσετε αμέσως μια αξιολόγηση.
Οι θεραπείες ποικίλλουν ανάλογα με τη διάγνωση του παιδιού σας και τη σοβαρότητα της διαταραχής. Συνεργαστείτε με τον γιατρό του παιδιού σας για να αναπτύξετε ένα σχέδιο το οποίο θα μπορούν να τηρήσουν όλοι.
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία είναι συχνά ένα απαραίτητο συστατικό για τη θεραπεία διαταραχών συμπεριφοράς. Η ψυχοθεραπεία προσφέρει έναν χώρο επεξεργασίας σκέψεων και συναισθημάτων. Μπορεί να διδάξει κοινωνικές δεξιότητες, δεξιότητες συμπεριφοράς και τρόπους για τον κατάλληλο χειρισμό του θυμού.
Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για να βοηθήσει ένα άτομο να μάθει πώς να τροποποιεί τη συμπεριφορά του. Η οικογενειακή θεραπεία μπορεί να προσφέρει χώρο για την επίλυση διαπροσωπικών συγκρούσεων καθώς και για την εκμάθηση νέων τρόπων επικοινωνίας με υγιή τρόπο.
Φαρμακευτική Αγωγή
Η φαρμακευτική αγωγή είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για πολλές διαταραχές συμπεριφοράς. Η φαρμακευτική αγωγή συχνά συνδυάζεται με ψυχοθεραπεία.
Συνήθως τα φάρμακα περιλαμβάνουν:
- Διεγερτικά
- Μη διεγερτικά
- Αντικαταθλιπτικά
- Αντισπασμωδικά
- Ηρεμιστικά
Εκπαίδευση Γονέων
Η εκπαίδευση των γονέων είναι το κλειδί για την επιτυχία της θεραπείας. Όταν ένα παιδί έχει διαταραχή συμπεριφοράς, το να μάθετε πώς να επικοινωνείτε αποτελεσματικά και να διαχειρίζεστε τις εκρήξεις του παιδιού σας μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ενός ήρεμου και σταθερού περιβάλλοντος.
Πηγή: Amy Morin, LCSW, Signs and Symptoms of the Most Common Behavior Disorders in Children, Verywell Family
Τα γραφόμενα στην ιστοσελίδα Λόγος & Επικοινωνία προορίζονται για ενημερωτική χρήση και μόνον. Δεν αποτελούν εξατομικευμένες συστάσεις θεραπείας και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την Επιστημονική συμβουλή ενός ειδικευμένου θεραπευτή για κάποιο περιστατικό. Όποτε πρόκειται για αναδημοσίευση από άλλη πηγή, αυτό δηλώνεται ρητά. Οι συγγραφείς του Λόγος & Επικοινωνία δεν ευθύνονται για οποιοδήποτε αποτέλεσμα που σχετίζεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια ανάρτηση.
