Παροχή βοήθειας για τις δυσκολίες στην εύρεση λέξεων

Τι είναι η εύρεση λέξεων;

Καθώς μιλάμε, πρέπει να βρίσκουμε τις λέξεις που εκφράζουν τα μηνύματά μας ξεκάθαρα. Από καιρό σε καιρό, καθένας από εμάς συναντά δυσκολίες στο να βρει μια λέξη. Μπορεί να αισθανόμαστε ότι η λέξη είναι «στην άκρη της γλώσσας μας». Γνωρίζουμε τη λέξη απλά δεν μπορούμε να τη θυμηθούμε τη στιγμή που τη χρειαζόμαστε.

Τα παιδιά με δυσκολίες στην εύρεση λέξεων συναντούν δυσκολίες στο να θυμηθούν τη σωστή λέξη σε καθημερινή βάση. Μερικά παιδιά συνειδητοποιούν ότι βρίσκουν λάθος λέξεις. Άλλα πάλι όχι. Και στις δύο περιπτώσεις, τα παιδιά μπορεί να θυμώνουν από την προσπάθεια για να βρουν τις λέξεις και από τις διακοπές που εμφανίζονται στην επικοινωνία όταν αποτυγχάνουν στο να βρουν τις σωστές λέξεις.

Ποια είναι τα συμπτώματα όταν υπάρχει δυσκολία στην εύρεση λέξεων;

Κάθε παιδί παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο τα ακριβή χαρακτηριστικά του προβλήματος εύρεσης λέξεων. Ωστόσο, κάποια κοινά χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν είναι τα εξής:

• Η υποκατάσταση με άλλη λέξη που έχει παρόμοιο νόημα. Ένα παιδί μπορεί να πει «κλειδί» (το εργαλείο) αντί για «σφυρί», «πίτα» αντί για «τούρτα» και «βενζίνη», αντί για «βενζινάδικο».
• Η υποκατάσταση με μια λέξη που ηχεί παρόμοια. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν τα «κόμπος» αντί για «φιόγκος» και «υπόγειο» αντί για «ισόγειο».
• Η υποκατάσταση με μια λέξη που μοιάζει οπτικά, όπως «ρολόι» αντί για «πυξίδα» και «φιδές» αντί για «κομματάκια κρεμμυδιού».
• Η περιγραφή μιας λέξης. Τα παιδιά μπορεί να εξηγούν τη λέξη που δεν μπορούν να βρουν. Για παράδειγμα, ένα παιδί είπε, «ο χώρος που παίζουν ποδοσφαιρικούς αγώνες» αντί για «στάδιο» και «αυτά που έχουν τα άλογα» αντί για «οπλές».
• Η συχνή χρήση μη συγκεκριμένων ουσιαστικών όπως «πράγμα» και «τέτοια» και γενικά ρήματα όπως «φτιάχνω» και «κάνω».
• Η χρήση παρατεταμένων παύσεων. Μερικές φορές τα παιδιά κάνουν παύσεις για αρκετή ώρα ενώ προσπαθούν να σκεφτούν μια λέξη. Συχνά «γεμίζουν» τις παύσεις με λέξεις όπως «εε…» και «είναι…είναι…είναι…»

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να βελτιωθεί στην εύρεση λέξεων;

Αύξηση λεξιλογικών γνώσεων

Όταν ξέρουμε περισσότερα για μια λέξη, μπορούμε να τη βρούμε πιο εύκολα καθώς μιλάμε. Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει σχετικά με τα νοήματα και τους ήχους των λέξεων. Ακολουθούν μερικές προτάσεις:

• Χωρίστε τις λέξεις σε κατηγορίες. Σκεφτείτε τίτλους κατηγοριών που ενδιαφέρουν το παιδί σας, όπως τα «ζώα της ζούγκλας» και «πράγματα που σχετίζονται με το ποδόσφαιρο». Μπορεί να θέλετε να διαλέγετε μία κατηγορία κάθε εβδομάδα. Θα μπορούσατε να παίζετε παιχνίδια στα οποία εσείς και το παιδί σας να προσπαθείτε να σκεφτείτε πολλές λέξεις που να ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Ή μπορείτε να προτείνετε να κάνει μια εργασία χειροτεχνίας, όπως ένα τετράδιο με εικόνες ομαδοποιημένες ανά κατηγορία.
• Περιγράψτε τα νοήματα των λέξεων. Για παράδειγμα, αν η «λεοπάρδαλη» είναι μια νέα λέξη για το παιδί σας, μπορείτε να περιγράψετε τα σωματικά χαρακτηριστικά της λεοπάρδαλης ή τι τρώει και πού ζει. Θα μπορούσατε επίσης να αντιπαραβάλλετε τη λέξη με λέξεις που είναι αντίθετες ή παρόμοιες σε νόημα. Για παράδειγμα, μπορείτε να περιγράψετε σε τι μοιάζουν οι λεοπαρδάλεις με το τσίτα, τους πάνθηρες, τα λιοντάρια και τις τίγρεις.
• Φτιάξτε ρίμες και λογοπαίγνια. Οι ρίμες, ακόμα κι αυτές που δε βγάζουν νόημα, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν πως ηχούν οι λέξεις. Τα βιβλία του Δρ.Σους αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα ανόητων, αλλά διασκεδαστικών λογοπαιγνίων.
• Διαβάζετε συχνά με το παιδί. Τα βιβλία βοηθούν στη μάθηση λέξεων επειδή οι λέξεις παρουσιάζονται μέσα σε μια πρόταση που έχει νοηματική συνοχή κι επειδή ένα δεδομένο σύνολο λέξεων, που σχετίζεται με το θέμα του βιβλίου, επαναλαμβάνεται σε ολόκληρο το βιβλίο. Αυτό δίνει στο παιδί σας πολλές ευκαιρίες να ακούσει τη λέξη και να κατανοήσει το νόημά της.
• Φτιάξτε φυλλάδια με σημαντικές λέξεις. Μπορείτε να πείτε στο παιδί σας να κόψει εικόνες των λέξεων-στόχων και να τις κολλήσει στο φυλλάδιο. Τα παιδιά που μπορούν να διαβάσουν και να γράψουν μπορεί να θέλουν, αντί για αυτό, να φτιάξουν γραπτά λίστες λέξεων. Το παιδί σας μπορεί να αναφερθεί στο φυλλάδιο κατά τη διάρκεια παιχνιδιών με λέξεις και δραστηριοτήτων ή να ξαναρίξει μια ματιά στο φυλλάδιο για τις ακαδημαϊκές του δραστηριότητες. Οι λέξεις που χρησιμοποιείτε θα πρέπει να είναι εκείνες που το παιδί σας θεωρεί σημαντικές. Για παράδειγμα, μπορείτε να παίξετε παιχνίδια λέξεων με τα ονόματα των μελών της οικογένειας ή φίλων, με λέξεις που σχετίζονται με αγαπημένες δραστηριότητες ή λέξεις που χρησιμοποιούνται στα μαθήματα του σχολείου.

Δώστε βοηθητικά στοιχεία που βοηθούν στην εύρεση λέξεων

Μπορείτε, επίσης, να βοηθήσετε το παιδί σας σε στιγμές που συναντά δυσκολία στην εύρεση λέξεων. Λάβετε υπόψη σας τις παρακάτω στρατηγικές:

• Δώστε στο παιδί μερικά βοηθητικά στοιχεία όταν γνωρίζετε ποια λέξη προσπαθεί να πει. Για παράδειγμα, ένα παιδί προσπαθούσε να θυμηθεί το όνομα της θείας Σαμπρίνα. Είπε, «Πήγα να δω τη θεία…….» και μετά έκανε μια μεγάλη παύση. Η μητέρα του τού έδωσε ένα βοηθητικό στοιχείο για το όνομα της Σαμπρίνα λέγοντας τον πρώτο ήχο του ονόματος της (« σ »). Το παιδί μπόρεσε να χρησιμοποιήσει τον πρώτο ήχο σαν βοηθητικό στοιχείο για να επιτύχει στο να βρει το όνομα.
• Μερικές φορές, βοηθητικά στοιχεία που σχετίζονται περισσότερο με το νόημα παρά με τον ήχο της λέξης μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Για παράδειγμα, η μητέρα του προηγούμενου παραδείγματος θα μπορούσε να είχε δοκιμάσει «Ο θείος Νταν και η θεία…….» ως βοηθητικό στοιχείο. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποτελεσματική εύρεση της λέξης, καθώς το όνομα της θείας συχνά σχετίζεται με το όνομα του θείου.
• Ρωτήστε το παιδί σας να σκεφτεί έναν άλλο τρόπο να εκφράσει τη σκέψη του. Τα παιδιά, που μπορούν να βρουν ένα συνώνυμο (για παράδειγμα, «τρέχει» αντί για «κάνει τζόκινγκ») ή μια φράση που έχει παρόμοιο νόημα (όπως «κινείται γρήγορα» αντί για «κάνει τζόκινγκ») μπορούν επίσης να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά. Αυτή η στρατηγική μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του θυμού του παιδιού, καθώς το παιδί θα μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά, ακόμα κι όταν δεν μπορεί να βρει μια συγκεκριμένη λέξη.

Μείωση του άγχους που σχετίζεται με την εύρεση λέξεων​

• Δώστε στο παιδί σας χρόνο να σκεφτεί. Μην πιέζετε το παιδί και μην επιχειρείτε να ολοκληρώνετε τις προτάσεις του. Αν έχετε πολυμελή και ομιλητική οικογένεια, σιγουρευτείτε ότι κάθε μέλος έχει την ευκαιρία να μιλήσει, έτσι ώστε το παιδί που έχει πρόβλημα στην εύρεση λέξεων να έχει χρόνο να ανακαλέσει στη μνήμη του τις λέξεις και να δημιουργήσει προτάσεις χωρίς να χάσει τη σειρά του.
• Βοηθήστε το παιδί σας να εξασκηθεί για δραστηριότητες που έχουν λεκτικές απαιτήσεις. Για παράδειγμα, τα παιδιά που στο σχολείο πρέπει να συμμετέχουν στο παιχνίδι «δείχνω και λέω», μπορούν να επωφεληθούν αν παίζουν το ίδιο παιχνίδι πρώτα στο σπίτι. Κάνοντας αυτό, το παιδί έχει την ευκαιρία να εξασκηθεί στις λέξεις που χρειάζονται για αυτή τη συγκεκριμένη περιγραφή του «δείχνω και λέω»
• Κάποια παιχνίδια που κυκλοφορούν στο εμπόριο όπως το «Σκραμπλ» και το «Μπογκλ» μπορούν να αποτελέσουν διασκεδαστικούς τρόπους, με τους οποίους να εξασκηθεί το παιδί στην εύρεση λέξεων. Ωστόσο, αυτά τα παιχνίδια ίσως μπορούσαν να προκαλέσουν το θυμό του παιδιού σας. Αν θέλετε να τα δοκιμάσετε διατηρήστε το επίπεδο ανταγωνισμού σε χαμηλά επίπεδα, μη βάζετε όριο χρόνου και δοκιμάστε κάποιες από τις στρατηγικές που περιγράφηκαν παραπάνω για να βοηθήσετε το παιδί σας κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Με αυτές τις μετατροπές, τα παιχνίδια μπορούν να αποτελέσουν καλές ασκήσεις εύρεσης λέξεων για το παιδί σας.

*Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από τους Διαμορφωτές Δεξιοτήτων Επικοινωνίας, τμήμα της Εταιρείας Ψυχολογίας. Νο.Καταλόγου:3073