Ο ρόλος του γονιού στην εκμάθηση των κοινωνικών δεξιοτήτων
Κάθε παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να κάνει φίλους. Το να προσεγγίσουμε ένα άλλο άτομο, να συστηθούμε και να χτίσουμε μια νέα σχέση μαζί του, είναι κάτι που μας προκαλεί έστω και λίγο άγχος.
Φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι για ένα παιδί να κάνει νέους φίλους όταν παλεύει να καταλάβει τις κοινωνικές νύξεις: τρόπος του λέγειν, γλώσσα του σώματος, χειρονομίες και εκφράσεις. Όλα τα παραπάνω αποτελούν πρόκληση για ένα παιδί με αυτισμό.Αλλά και πηγή άγχους για τους γονείς. Στα εκπαιδευτικά προγράμματα για τον αυτισμό, εστιάζουμε στη διδασκαλία των κοινωνικών δεξιοτήτων που δεν προκύπτουν φυσικά. Εξίσου σημαντική είναι και η εξάσκηση με τους γονείς στο σπίτι.
Σας παραθέτουμε τρόπους για να βοηθήσετε το παιδί σας, με συμβουλές από ειδικούς στη συμπεριφορική ανάπτυξη (Jocelyn Eskenazi και Holly Hennessey). Οι συμβουλές αφορούν κυρίως σε παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας. Η προσέγγιση για τα παιδιά χωρίς εκφορά λόγου είναι διαφορετική.
Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει τι σημαίνει να έχει έναν φίλο
Σας φαίνεται πολύ απλό; Και όμως, η προσέγγιση του θέματος στη βάση του είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων. Υπάρχουν παιδιά που θεωρούν φίλους τους άτομα που τα εκφοβίζουν. Η αρχική διάκριση που θα κάνετε ανάμεσα στα δύο είναι εξαιρετικά σημαντική.
Χρησιμοποιήστε απλό λόγο. Για παράδειγμα, ρωτήστε το παιδί σας:
Σου αρέσει να κάνεις παρέα με κάποιον που σε κοροϊδεύει;» και «Σου αρέσει να κάνεις παρέα με κάποιον που σου φέρεται όμορφα;
Χρησιμοποιήστε κυριολεκτική γλώσσα, γιατί το ίδιο θα κάνει και το παιδί σας. Αποφύγετε αφηρημένες εκφράσεις όπως:
Οι φίλοι είναι εκείνοι που νοιάζονται για το ποιος/ποια πραγματικά είσαι και σε αποδέχονται γι’ αυτό που είσαι.
Αντίθετα, πείτε:
Οι φίλοι σου φέρονται όμορφα. Σε ρωτούν τι σου αρέσει και τι θέλεις να κάνεις. Όταν δεν είσαι καλά, σου μιλούν και σε κάνουν να νοιώθεις καλύτερα.
Σενάρια και οπτικά βοηθήματα
Για να μιλήσουμε ξανά για τα βασικά, τα παιδιά με αυτισμό επωφελούνται από ένα σενάριο ή κάποιο οπτικό μοντέλο συζήτησης.
Για παράδειγμα, η εισαγωγή. Στην κλινική του Cleveland για παιδιά με αυτισμό (Cleveland Clinic Children’s Center for Autism), χρησιμοποιείται μια οπτική πυραμίδα που απεικονίζει πώς μια συζήτηση ξεκινάει απλή σε περιεχόμενο και μικρή σε έκταση και σιγά σιγά επεκτείνεται. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται τα απλά μέρη μιας συζήτησης: ρωτάμε το όνομα του άλλου και σε ποια τάξη πηγαίνει. Στο επόμενο επίπεδο, η συζήτησή μας αποκτάει βάθος: χόμπι ή αγαπημένο μάθημα στο σχολείο και ούτω καθεξής. Η οπτική πυραμίδα είναι κατάλληλη και για τη διδασκαλία του παιδιού στο σπίτι.
Το ίδιο ισχύει και για τα σενάρια. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο θα βοηθήσει το παιδί σας αν γράψετε ένα σενάριο για το πώς μπορεί να εξελιχθεί μια συζήτηση, είτε είναι από κοντά, είτε απ’το τηλέφωνο ή ακόμη και αν πρόκειται για ένα γραπτό μήνυμα. Ένα σενάριο – πλήρες με ‘ευχαριστώ’ και κατάλληλες για την ηλικία του παιδιού εκφράσεις – θα βοηθήσει ιδιαίτερα στην εξάσκησή σας.
Εξάσκηση στον πραγματικό κόσμο
Συνήθως, σαν γονείς είστε επιφυλακτικοί ως προς τους εξωτερικούς χώρους. Πιθανώς, έχετε βιώσει παραπάνω από ένα ξέσπασμα και κατάρρευση του παιδιού λόγω αισθητηριακής υπερφόρτωσης. Είναι απόλυτα κατανοητό, αλλά είναι σημαντική η έκθεση του παιδιού σε πραγματικές κοινωνικές καταστάσεις ώστε να εξασκείται και στις αντίστοιχες δεξιότητες.
Μειώστε την πιθανότητα για ένα ξέσπασμα, φτιάχνοντας ένα πρόγραμμα, όχι μόνοι σας αλλά μαζί με το παιδί σας. Για παράδειγμα, αν σχεδιάζετε μια επίσκεψη στον ζωολογικό κήπο, βάλτε το παιδί σας να διαλέξει τα σνακ που θα πάρετε μαζί σας και αφήστε το να φτιάξει το πρόγραμμα της ημέρας.
Η παραπάνω ιδέα είναι καλή για όταν σχεδιάζετε λίγες ώρες παρέα με έναν φίλο του παιδιού. Το παιδί σας θα πρέπει σκεφτεί με τι θέλει να ασχοληθεί το ίδιο αλλά και τι μπορεί να θέλει να κάνει ο καινούριος του φίλος. Στη συνέχεια, μπορείτε να φτιάξετε ένα πρόγραμμα μαζί που θα συνδυάζει τις επιλογές και των δύο. Έτσι, μαθαίνετε στο παιδί σας πως ο κοινωνικός συμβιβασμός είναι κομμάτι κάθε φιλίας.
Κάντε σχέδια με βάση τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας
Έχετε δημιουργήσει φιλίες λόγω κοινών ενδιαφερόντων, όπως μουσική, σπορ, χόμπι, ταινίες κτλ.; Τα παιδιά με αυτισμό λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο.
Αν το παιδί σας λατρεύει το σκάκι, γράψτε το σε μια σκακιστική λέσχη. Αν αγαπάει την τέχνη, βρείτε σχετικά μαθήματα σε πλαίσιο τάξης που μπορεί να παρακολουθήσει. Τα ενδιαφέροντα είναι κοινά και τα σημεία έναρξης μιας συζήτησης το ίδιο. Το σκηνικό της κοινωνικής αλληλεπίδρασης θα είναι ευχάριστο για το παιδί σας.
Σιγουρευτείτε μόνο πως υπάρχουν παιδιά στην ηλικία του δικού σας. Όταν το παιδί εξασκείται στις κοινωνικές του δεξιότητες, είναι σημαντικό να έχει γύρω του παιδιά με συμπεριφορά αντίστοιχη της ηλικίας του.
Βάλτε μακροπρόθεσμους στόχους
Η εξοικείωση του παιδιού με τις κοινωνικές καταστάσεις και συμπεριφορές δε θα έρθει σε μια μέρα. Να έχετε υπομονή.
Για παράδειγμα, είναι φορές που σχεδιάζουμε ένα πενταετές πρόγραμμα για τα παιδιά. Αν το παιδί είναι στα 8 του χρόνια, σε τι επίπεδο θα είναι οι κοινωνικές του δεξιότητες όταν θα φτάσει στα 13; Και μέχρι να φτάσει στα 13, ποιες είναι οι ατομικές δεξιότητες (εισαγωγή-συστήνουμε τον εαυτό μας και ρωτάμε για τους άλλους, δεξιότητες συζήτησης, δεξιότητες συμπεριφοράς) που μπορούμε να δουλέψουμε;
Όσο μπορείτε, εξασκηθείτε με το παιδί σας στο σπίτι. Τα περισσότερα εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά με αυτισμό προσφέρουν θεραπευτικές συνεδρίες και για τους γονείς ώστε να ενημερωθούν για το πώς θα βοηθήσουν το παιδί τους σε αυτήν τη διαδικασία. Όταν σας δίνεται η ευκαιρία, συμμετέχετε στη διδασκαλία του παιδιού σας.
Πηγή: 5 Ways to Help Your Child With Autism Make Friends, health.clevelandclinic.org
Τα γραφόμενα στην ιστοσελίδα Λόγος & Επικοινωνία προορίζονται για ενημερωτική χρήση και μόνον. Δεν αποτελούν εξατομικευμένες συστάσεις θεραπείας και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την Επιστημονική συμβουλή ενός ειδικευμένου θεραπευτή για κάποιο περιστατικό. Όποτε πρόκειται για αναδημοσίευση από άλλη πηγή, αυτό δηλώνεται ρητά. Οι συγγραφείς του Λόγος & Επικοινωνία δεν ευθύνονται για οποιοδήποτε αποτέλεσμα που σχετίζεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια ανάρτηση.
