Παιδικές φοβίες και πώς μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε

Σχεδόν όλα τα παιδιά αισθάνονται φόβο όταν ακούν κεραυνούς ή βρίσκονται σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Συνήθως, με λίγη υπομονή και κατανόηση μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να ξεπεράσουν αυτές τις φοβίες και άλλες, τυπικές της παιδικής ηλικίας. Ωστόσο, σαν γονείς γνωρίζετε πως υπάρχουν πραγματικοί κίνδυνοι που απειλούν τα παιδιά σας. Ενώ προσπαθείτε να τα βοηθήσετε να ξεπεράσουν κάποιες φοβίες, τους μαθαίνετε πως υπάρχουν φόβοι, αναγκαίοι για τη δική τους ασφάλεια.

Τι φοβίζει τα παιδιά σας;

Συχνά, οι φοβίες των παιδιών πηγάζουν από εμπειρίες που δεν μπορούν να καταλάβουν και καταστάσεις που φαίνονται να τα απειλούν. Ένα παιδί πιθανώς να μην αισθάνεται φόβο με κάτι που φοβίζει κάποιο από τα αδέλφια του. Μερικές από τις καταστάσεις που προκαλούν φόβο είναι οι εξής:

• Η αντίδραση άλλων ανθρώπων σε πράγματα ή περιστατικά. Ο φόβος ενός παιδιού για τα φίδια ή η αντίδραση τρόμου ενός ενήλικα μπροστά σε μια μεγάλη αράχνη, μπορεί να προκαλέσει ανάλογα συναισθήματα φόβου στο δικό σας παιδί.
• Ένα τραυματικό και τρομακτικό γεγονός. Το παιδί σας μπορεί να είναι μάρτυρας σε ένα άσχημο, αυτοκινητιστικό ατύχημα ή να δει μια γάτα πατημένη στο δρόμο. Σκηνές σαν και αυτές αφήνουν στο παιδί αναμνήσεις που μένουν μαζί του για καιρό και του προκαλούν φόβο.
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση – αυτοπεποίθηση. Φοβίες δύνανται να αναπτυχθούν λόγω χαμηλής αυτοεκτίμησης ή αυτοπεποίθησης του παιδιού. Είναι σημαντικό να ενθαρρύνετε το παιδί σας και να το επιβραβεύετε για να μάθει να έχει πίστη στον εαυτό του και τις δυνάμεις του.
• Συνεχείς εντάσεις και αρνητικά συναισθήματα μέσα στην οικογένεια. Όλες οι οικογένειες βιώνουν τσακωμούς και εντάσεις μια στο τόσο. Αν, όμως, οι διενέξεις είναι συχνές, τα παιδιά απορροφούν όλη αυτήν την ένταση, τον φόβο και την αβεβαιότητα που, σταδιακά, γίνονται μέρος της ζωής τους.

Ξεπερνώντας τις παιδικές φοβίες

Οποιαδήποτε κατάσταση και αν φοβίζει τα παιδιά σας, είναι αναγκαίο για εκείνα να αναγνωρίζετε τους φόβους τους δείχνοντας αγάπη και στοργή. Μην κοροϊδέψετε ποτέ τα παιδιά για τους φόβους τους. Δείξτε τους πως ακόμη και οι μεγάλοι φοβούνται μερικές φορές. Μπορείτε να δοκιμάσετε τα εξής:

• Στηρίξτε τα παιδιά χωρίς να ξεφύγετε από τα πλαίσια της λογικής. Τα παιδιά σας πρέπει να γνωρίζουν πως τα αγαπάτε αλλά πως υπάρχει και κάποιο όριο σε αυτά που τους επιτρέπεται να κάνουν. Η αγάπη σας και αυτά τα όρια παρέχουν στα παιδιά σας μια αίσθηση ασφάλειας, που είναι αναγκαία για να δοκιμάζουν νέα πράγματα χωρίς φόβο.
• Δοκιμάστε να βρείτε πρακτικές λύσεις. Αν το παιδί σας φοβάται το σκοτάδι, βάλτε ένα φωτάκι νυκτός στο δωμάτιο ή στον διάδρομο. Κρατήστε τα έπιπλα στη θέση που έχει συνηθίσει το παιδί σας και σιγουρευτείτε πώς έχει κάποιο λούτρινο παιχνίδι να αγκαλιάζει όταν κοιμάται.
• Αφιερώστε χρόνο για εξάσκηση σε δεξιότητες με το παιδί σας. Αν το παιδί σας φοβάται να πιάσει μια μπάλα ή να παίξει παιχνίδια σαν το ποδόσφαιρο, περάστε χρόνο μαζί του παίζοντας αυτά τα παιχνίδια στο σπίτι, σε ένα ασφαλές, δηλαδή, περιβάλλον.
• Βοηθήστε το παιδί σας να έχει τον έλεγχο. Μερικά παιδιά φοβούνται να τραβήξουν το καζανάκι ή να αδειάσουν την μπανιέρα. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να τραβήξει το πώμα ή το καζανάκι με τη δική σας βοήθεια και καθησυχάστε το, «Δεν θα σε παρασύρει το νερό».
• Καθησυχάστε το παιδί σας ξανά και ξανά. Είναι εξαιρετικής σημασίας να καθησυχάζετε το παιδί, ειδικά αν αρχίσει να ανησυχεί με την ιδέα του θανάτου. Το παιδί έχει την ανάγκη να ακούσει πολλές φορές πως δεν βρίσκεται σε κίνδυνο. Προσπαθήστε να το ηρεμήσετε με μια αγκαλιά και την υπενθύμιση, «Μην ανησυχείς. Θα είμαστε μαζί για πολύ, πολύ καιρό ακόμη».
• Να επιβραβεύετε τα επιτεύγματα του παιδιού. Αποφύγετε την κριτική. Η επιβράβευση και της πιο μικρής επιτυχίας ενθαρρύνει το παιδί σας να δοκιμάσει ξανά και ξανά. Η έντονη και συνεχής κριτική προκαλεί ανασφάλεια και φόβο στο παιδί. Ο φόβος αυτός το εμποδίζει να δοκιμάσει καινούρια πράγματα.

Πραγματικοί κίνδυνοι στη ζωή του παιδιού σας

Τα παιδιά μαθαίνουν από πολύ μικρά τους αληθινούς κινδύνους που τα απειλούν. Οι κίνδυνοι αυτοί χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

Βασικά θέματα ασφάλειας – Είναι απαραίτητο να μάθετε στα παιδιά σας κανόνες ασφαλείας για κινδύνους μέσα στο σπίτι, όπως αναμμένα μάτια, πρίζες και διάφορες δηλητηριώδεις ουσίες. Έξω από το σπίτι, τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να κάνουν ποδήλατο, να περνούν με ασφάλεια τον δρόμο και άλλες συνήθειες απαραίτητες για την ασφάλειά τους.

Επικίνδυνα άτομα – Δυστυχώς, τα παιδιά σας μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα με κινδύνους όπως απαγωγές και σεξουαλική κακοποίηση από επικίνδυνα άτομα. Κάποια άτομα μπορεί να είναι άγνωστα στο παιδί σας, όμως, πολλές φορές υπάρχουν άτομα στο οικογενειακό ή φιλικό σας περιβάλλον που αποτελούν κίνδυνο.

Σαν γονιός, πρέπει να μάθετε στα παιδιά σας να έχουν αυτοπεποίθηση και να είναι έτοιμα να χειριστούν νέες καταστάσεις. Πρέπει, όμως, να είναι και σε επιφυλακή για πιθανές, επικίνδυνες καταστάσεις. Τα περισσότερα παιδιά καταλαβαίνουν και μαθαίνουν να προσέχουν από την ηλικία των τριών.

Πώς να προστατεύσετε τα παιδιά σας από τους πραγματικούς κινδύνους

Υπάρχουν αρκετά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μάθετε στα παιδιά σας να προστατεύουν τον εαυτό τους και να περνούν καλά παίζοντας. Η καλύτερη άμυνα για μια πιθανή απαγωγή ή κακοποίηση είναι η πληροφόρηση. Να είστε ειλικρινείς με τα παιδιά σας. Όσο περισσότερες πληροφορίες έχουν, τόσο καλύτερα θα μπορούν να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση.

• Πάντα να γνωρίζετε που βρίσκονται τα παιδιά σας ή ποιος τα επιβλέπει. Βεβαιωθείτε πως τα άτομα που φροντίζουν τα παιδιά σας ξέρουν που να σας βρουν (τηλέφωνο, διεύθυνση κτλ.)
• Μην αφήνετε τα μικρά παιδιά μόνα τους στο σπίτι, στο αυτοκίνητο ή σε κάποιο δημόσιο χώρο.
• Πάντα να συνοδεύετε τα παιδιά σας σε ένα μη οικείο μέρος όταν είναι μικρά. Καθώς μεγαλώνουν, θέστε ένα σύστημα τηλεφωνικής συνεννόησης που θα τηρούν τα παιδιά επιβεβαιώνοντας την άφιξη ή την αναχώρησή τους. Επίσης, να είστε σίγουροι πως τα παιδιά έχουν αρκετά χρήματα για να καλέσουν στο σπίτι.
• Βρείτε μια συνθηματική λέξη και μάθετε στα παιδιά σας πώς να τη χρησιμοποιούν. Πείτε στα παιδιά πως δεν μπορούν να φύγουν με κάποιον που δεν γνωρίζει και δεν τους λέει τη συνθηματική λέξη. Τα παιδιά δεν πρέπει να αποκαλύψουν τη λέξη. Σε περίπτωση που τη πουν σε κάποιον, αλλάξτε άμεσα τη συνθηματική σας λέξη.
• Σχεδιάστε πλάνο για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει η οικογένεια σε περίπτωση ανάγκης. Καλό είναι να γνωρίζετε τα ονόματα και τα τηλέφωνα των φίλων των παιδιών σας. Μάθετε στο παιδί σας τι πρέπει να κάνει αν χωριστείτε ενώ είστε έξω για ψώνια.
• Μάθετε στο παιδί σας πώς να ζητάει βοήθεια σε περίπτωση ανάγκης – καλούμε το 100 κτλ, βρίσκουμε έναν αστυνομικό, έναν οδηγό λεωφορείου, ένα σχολείο, μια εκκλησία, έναν υπεύθυνο ασφαλείας στο εμπορικό κέντρο, έναν ταμία κτλ.
• Σιγουρευτείτε πως το παιδί σας γνωρίζει ολόκληρο το όνομά του, τη διεύθυνση (και την πόλη) και τον αριθμό τηλεφώνου.
• Πείτε στο παιδί σας πως μπορεί να λέει «Όχι» αν κρίνει πως αυτό που του ζητούν δεν είναι σωστό, ακόμη και σε κάποιον γνωστό. Αν κάποιος του ζητήσει να κρατήσει μυστικό από εσάς, πρέπει να σας το πει αμέσως.
• Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να μιλάει με άνεση για το σώμα του και τα ευαίσθητα σημεία του, έτσι ώστε σε περίπτωση κακοποίησης να μπορεί να σας πει αν κάποιος το άγγιξε περίεργα ή το έκανε να αισθάνεται άσχημα.
• Παίξτε παιχνίδια υπόθεσης με τα παιδιά σας. Ρωτήστε τι θα έκαναν σε περίπτωση κινδύνου και προσέξτε την απάντηση που θα σας δώσουν. Κάντε στα παιδιά ερωτήσεις τύπου, «Γιατί;» και «Γιατί όχι;» Ρωτήστε αν κάτι είναι λάθος ή σωστό. Εξασκηθείτε στο πως απαντάμε στο τηλέφωνο. Μάθετε στα παιδιά τι σημαίνει άγνωστος και ξένος.

Τα παιδιά σας πρέπει να είναι εξοικειωμένα με τους ακόλουθους κανόνες όταν κυκλοφορούν στον δρόμο:

• Μην πας πουθενά μόνος/η σου. Πάντα να είσαι παρέα με άλλα άτομα. Μην κόβεις δρόμο από άγνωστα μέρη και να αποφεύγεις πιθανώς επικίνδυνα μέρη όπως δημόσιες τουαλέτες.
• Μην παίρνεις δώρα από αγνώστους. Μην μπαίνεις σε αυτοκίνητα αγνώστων. Μην προσφερθείς να βοηθήσεις έναν άγνωστο – οι ενήλικες δεν συνηθίζουν να ζητούν βοήθεια από παιδιά.
• Αν είσαι μόνο/η στο σπίτι, μην το πεις σε κάποιον στο τηλέφωνο. Μην ανοίξεις την πόρτα και μην αφήσεις οποιονδήποτε να μπει στο σπίτι.
• Μην γίνεσαι στόχος. Μην βάζεις το όνομα σου σε ρούχα ή αντικείμενα. Αν είναι απαραίτητο να βάλεις ταμπελίτσα στο κουτί του κολατσιού, να τη βάλεις στο εσωτερικό του.
• Πάνω από όλα, τα παιδιά σας πρέπει να μάθουν να εμπιστεύονται το ένστικτό τους. Αν υποψιάζονται κάτι/κάποιον, αν φοβούνται ή αισθάνονται απειλή, πρέπει να ενεργήσουν. Πρέπει να απομακρυνθούν όσο γίνεται πιο γρήγορα και να ενημερώσουν κάποιον για το τι συμβαίνει. Πείτε στα παιδιά σας να μην φοβούνται να φωνάξουν «Είσαι ξένος. Σταμάτα. Άφησέ με» – οι φωνές τραβούν την προσοχή και τη βοήθεια των άλλων ανθρώπων όταν τα παιδιά τη χρειάζονται. Σε μια περίπτωση ανάγκης, τα παιδιά δεν χρειάζονται να είναι ευγενικά!

Πρόσθετη ενημέρωση

Για περισσότερες πληροφορίες σε θέματα παιδικής ασφάλειας και προστασίας, επικοινωνήστε με το τοπικό αστυνομικό τμήμα ή οργάνωση φύλαξης των δρόμων. Αν χρειάζεστε βοήθεια να αντιμετωπίσετε τους φόβους των παιδιών σας, επισκευθείτε τον οικογενειακό σας ιατρό ή σχολικό σύμβουλο.

Πηγή: cmha.ca