Μέση ωτίτιδα και δυσκολίες στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας

Τι είναι η μέση ωτίτιδα;

Μέση ωτίτιδα είναι η φλεγμονή που προκύπτει στο μεσαίο αυτί μετά τη συγκέντρωση υγρού. Αποτελεί μία από τις πιο συνήθεις ασθένειες σε παιδιά από τη στιγμή της γέννησής τους μέχρι και τα τρία τους χρόνια. Το υγρό στο μεσαίο αυτί εμποδίζει το όργανο να μεταφέρει σωστά τον ήχο και παρεμβαίνει στη λειτουργία της φυσιολογικής ακοής. Ακόμη και μια ήπια, παροδική απώλεια ακοής μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη των λεκτικών δεξιοτήτων. Επομένως, είναι σημαντικό να γίνει έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της λοίμωξης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της μέσης ωτίτιδας;

Μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι τα εξής:

• Πόνος και ξηρότητα στα αυτιά
• Πυρετός
• Μερική απώλεια ακοής
• Διαφορετική από τα συνηθισμένα ανταπόκριση στον λόγο και τους καθημερινούς ήχους
• Αλλαγές στις συνήθειες του φαγητού και του ύπνου
• Ευαισθησία
• Τρίψιμο και τράβηγμα των αυτιών
• Δυσκολίες στην ισορροπία, το τρέξιμο ή το πήδημα
• Ζητά την τηλεόραση και το ραδιόφωνο σε πιο υψηλή από τα συνηθισμένα ένταση
• Χρειάζεται να του επαναλάβετε οδηγίες και πληροφορίες
•  Μιλάει λιγότερο από το συνηθισμένο
• Ασαφής ομιλία
• Το παιδί χρησιμοποιεί περισσότερο χειρονομίες και λιγότερη λεκτική επικοινωνία
• Καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας και του λόγου

Συνήθως, τα συμπτώματα της μέσης ωτίτιδας εμφανίζονται στη διάρκεια ή μετά από ένα κρύωμα ή μια αναπνευστική λοίμωξη (κυρίως στους χειμερινούς μήνες). Τα παιδιά με μέση ωτίτιδα μπορεί να μην εκφράσουν κάποιο παράπονο, καθώς το υγρό που συγκεντρώνεται στο μεσαίο αυτί δεν προκαλεί πόνο. Οι γονείς μπορεί να προσέξουν συμπτώματα πριν το παιδί τους! Επομένως, αν το παιδί σας είχε πρόσφατα μια λοίμωξη στο αυτί, να είστε σε επιφυλακή για ένα ή και παραπάνω από τα συμπτώματα που αναφέρθησαν.

Επαναλαμβανόμενη μέση ωτίτιδα

Όταν ένα παιδί προσβληθεί αρκετές φορές μέσα στη διάρκεια του χρόνου από τη μέση ωτίτιδα, τότε θεωρείται πως το παιδί έχει επαναλαμβανόμενη ωτίτιδα. Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας με επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις, μπορεί να βιώνει μια επαναλαμβανόμενη προσωρινή απώλεια ακοής. Πιθανώς, αυτή η απώλεια να συνεχιστεί μέχρι και έξι εβδομάδες μετά τη θεραπεία της λοίμωξης στο αυτί. Αυτή η απώλεια χαρακτηρίζεται σαν ήπια και με κυμαινόμενη συχνότητα. Ωστόσο, αποτελεί ένα από τα κύρια αίτια καθυστέρησης στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας των παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Η επικοινωνιακή ανάπτυξη βρίσκεται στο αποκορύφωμα της από τους δώδεκα μήνες μέχρι τα τέσσερα έτη του παιδιού. Η κυμαινόμενη απώλεια ακοής στη διάρκεια αυτής της περιόδου λειτουργεί παρεμβατικά στη διαδικασία μάθησης του λόγου και της ομιλίας. Πολλά παιδιά με μέση ωτίτιδα δεν ακούν καθαρά και πιθανώς δεν αφομοιώνουν καθημερινούς ήχους, όπως είναι η φωνή σας! Αν το παιδί σας έχει μέση ωτίτιδα, παρόμοιες μεταξύ τους λέξεις μπορεί να ηχούν το ίδιο στα αυτιά του. Αν επικρατεί φασαρία ενώ μιλάτε, αν υπάρχει μια ανοιχτή βρύση, αν έχετε την πλάτη σας στραμμένη στο παιδί σας, η ακρόαση γίνεται ακόμη δυσκολότερη για εκείνο.

Μπορείτε να βάλετε ωτοασπίδες ή να βουλώστε τα αυτιά σας με τα δάχτυλα αν θέλετε να μάθετε πώς ακούγεται η ομιλία σε ένα παιδί με μέση ωτίτιδα. Ακούστε προσεκτικά ενώ ένας ενήλικας σας διαβάζει κάτι. Τι συμβαίνει όταν ο ομιλητής δεν βρίσκεται με το πρόσωπο στραμμένο σε εσάς; Τι συμβαίνει όταν υπάρχει φασαρία στον χώρο ή κάτι άλλο που θα αποσπάσει την προσοχή σας; Αισθανθήκατε κούραση ή μονοτονία ενώ προσπαθούσατε να ακούσετε; Το ποιο πιθανό είναι πως συναντήσατε κάποιες δυσκολίες στο να ακούσετε καθαρά τι ειπώθηκε ακριβώς. Συγκεκριμένες συλλαβές/φωνήματα στο τέλος μιας λέξης μπορεί να αποτελούν πρόκληση.

Δεν είναι τυχαίο πως οι τελικές συλλαβές, οι παρελθοντικοί χρόνοι, τα άρθρα, συχνά, παραλείπονται από την ομιλία των παιδιών που πάσχουν από μέση ωτίτιδα. Δεν μαθαίνουν να εκφέρουν σωστά μορφολογικά στοιχεία αφού δεν μπορούν να ακούσουν και να αφομοιώσουν.

Προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από τη μέση ωτίτιδα

Πολλά είναι τα παιδιά που ενώ έχουν προσβληθεί δύο και τρεις φορές από τη μέση ωτίτιδα, αναπτύσσουν φυσιολογικά τις δεξιότητες του λόγου και της ομιλίας. Ωστόσο, τα παιδιά με επαναλαμβανόμενη μέση ωτίτιδα στη διάρκεια πολλών μηνών και χρόνων μπορεί να παρουσιάσουν:

• Μόνιμη απώλεια ακοής αν δεν γίνει θεραπεία.
• Καθυστερήσεις στον λόγο και την ομιλία.
• Προβλήματα εστίασης της προσοχής τους.
• Προβλήματα με την επίλυση ασκήσεων του σχολείου.
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Προβλήματα στις κοινωνικές τους δεξιότητες.

Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους;

Αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Η έγκαιρη ιατρική παρέμβαση είναι πολύ σημαντική για ένα παιδί με μέση ωτίτιδα. Αν παρατήσετε ένα ή και παραπάνω συμπτώματα, επικοινωνήστε με τον οικογενειακό σας ιατρό, έναν παιδίατρο, έναν ωτορινολαρυγγολόγο (που ειδικεύεται σε λοιμώξεις του αυτιού, της ρινικής κοιλότητας και του λαιμού) ή κάποιον ειδικό σε μετρήσεις ακοής.

Υπάρχουν πολλοί τύποι θεραπείας για τη μέση ωτίτιδα. Οι ειδήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει στο ποιες θεραπείες έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Η χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων και η τοποθέτηση μικρού σωλήνα που θα τραβήξει το υγρό από το αυτί, είναι οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι θεραπείας.

Μαζί με την ιατρική θεραπεία, συχνά τα μικρά παιδιά με επαναλαμβανόμενη μέση ωτίτιδα χρειάζονται τη βοήθεια του λογοθεραπευτή. Οι γονείς σε συνεργασία με τον λογοθεραπευτή θα μπορέσουν να συνεισφέρουν αρκετά στη βελτίωση του λόγου και της ομιλίας των παιδιών τους.

Πώς μπορούν οι γονείς να βελτιώσουν τις επικοινωνιακές δεξιότητες των παιδιών μέσα στα πλαίσια καθημερινών δραστηριοτήτων;

Ακολουθούν δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε με το παιδί σας για να εξελίξετε τις δεξιότητές του:

Πρέπει οι ίδιοι οι γονείς να είναι πρότυπο σωστού λόγου και ομιλίας.

• Μιλήστε με το παιδί για αυτό που κάνει τη στιγμή εκείνη.

  «Πώ πώ, σπρώχνεις το φορτηγό!»

• Περιγράψτε αυτό που βλέπει το παιδί σας.

 «Αυτό είναι μεγάλο φορτηγό.»

• Συνεχίστε την απάντηση του παιδιού σας, ένα βήμα πιο κάτω.

 Όταν το παιδί σας λέει «φορτηγό», εσείς πείτε «Το φορτηγό είναι κόκκινο».

• Κρατήστε τον λόγο σας σύντομο, απλό και ευθύ.

Η φράση «Κάτσε κάτω», είναι καλύτερή από «Δε θα πάμε στον ζωολογικό κήπο αν δεν κάτσεις κάτω να φας το φαγητό σου».

Διαμορφώστε το περιβάλλον γύρω σας με τρόπο που θα βοηθάει το παιδί σας να ακούει και να μαθαίνει

• Κεντρίστε την προσοχή του παιδιού πριν αρχίσετε να του μιλάτε. Φωνάξτε το με το όνομά του, ακουμπήστε τον ώμο του, ή πείτε «Κοίταξέ με.»
• Χρησιμοποιεστε χειρονομίες και εκφράσεις προσώπου που θα μεταφέρουν εύκολα το μήνυμά σας.
• Μείνετε στο ύψος του παιδιού και διατηρήστε οπτική επαφή.
• Δίνετε έμφαση στις καταλήξεις των λέξεων ή σε άλλα στοιχεία που το παιδί δεν χρησιμοποιεί και πιθανόν δυσκολεύεται να ακούσει.
• Μειώστε τη φασαρία γύρω σας, Κλείστε την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Ησυχάστε τα άλλα παιδιά που μπορεί να βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο.

Παιχνίδια για γονείς και παιδιά που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας

Μαζί με το παιδί σας μπορείτε να παίξετε τα παρακάτω ακουστικά παιχνίδια στο σπίτι. Θα το βοηθήσετε να μάθει το νόημα των ήχων και των λέξεων. Μπορείτε να σχεδιάσετε και μόνοι σας ευχάριστα παιχνίδια που θα ενισχύσουν την εκμάθηση των παιδιών.

• Συγκεντρώστε παιχνίδια που βγάζουν θόρυβο όπως τρομπέτες, καραμούζες, ντραμς και κουδούνια. Όταν παράγετε έναν ήχο με το παιχνίδι, δείξτε τα αυτιά σας, μιμηθείτε τον ήχο και πείτε, «Άκουσα ένα …». Σύντομα, το παιδί σας θα δείξει το αντικείμενο για να καταλάβετε ότι και εκείνο άκουσε τον ήχο. Πιθανώς, το παιδί να ονομάσει το αντικείμενο που μιμηθήκατε.
• Ζητήστε από το παιδί να ακούσει και να αναγνωρίσει τους ήχους χωρίς να κοιτάζει, αφού πρώτα αποκτήσει επίγνωση των διαφορετικών ήχων. Τοποθετήστε δύο και τρία παιχνίδια στο τραπέζι και, αφού το παιδί γυρίσει την πλάτη του, κάντε θόρυβο με ένα από αυτά. Ζητήστε από το παιδί να γυρίσει και σας δείξει το παιχνίδι που προκάλεσε τον ήχο.
• Παράγετε ήχους για κάθε τι που ζει ή για αντικείμενα που κινούνται. Να παίζετε με ένα ή δύο καινούρια αντικείμενα κάθε μέρα. Παράγετε τους κατάλληλους ήχους καθώς παίζετε («γουφ γουφ» για τον σκύλο, «μπιπ μπιπ», για το αυτοκίνητο, «τικ τακ» για το ρολόι).

Σαν γονείς είστε εξοικειωμένοι με τις μοναδικές συμπεριφορές και την προσωπικότητα του παιδιού σας. Ο λογοθεραπευτής είναι ειδήμων στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας. Μαζί, θα βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει τις επικοινωνιακές του δεξιότητες με ευχάριστη διάθεση και δραστηριότητες με τις οποίες και εσείς θα διασκεδάσετε.

Πηγή: Shannon H. Vines and Jo Rosenthal-Tanzer, Parent Articles 1, Communication Skill Builders, a division of the Psychological Corporation