Κατανόηση προφορικού λόγου: στρατηγικές για μαθητές

Οι στρατηγικές απευθύνονται σε συγκεκριμένες και τυπικές δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι μαθητές με λεκτικά προβλήματα, όπως: φτωχή άμεση μνήμη προφορικών πληροφοριών (δηλαδή, βραχυπρόθεσμη, ακουστική μνήμη), αδύναμο λεξιλόγιο, προβλήματα στην κατανόηση μεγάλων και γραμματικά σύνθετων μηνυμάτων, και δυσκολία να διατηρούν την προσοχή τους όταν δεν καταλαβαίνουν κάτι.

Οι συμβουλές που ακολουθούν χωρίζονται σε τρεις ενότητες και προσφέρουν μεθόδους για να αναδιαμορφώσετε αυτά που λέτε και πώς τα λέτε. Στο τέλος του άρθρου θα βρείτε στρατηγικές που μπορούν να εφαρμόσουν οι μαθητές με τη δικής σας ενθάρρυνση.

Αυτό που λέτε

Μήκος μηνύματος

• Κρατήστε το μήνυμά σας σύντομο για να μην φορτώσετε υπερβολικά την ακουστική βραχυπρόθεσμη μνήμη του μαθητή.
• Αποφύγετε τις σιωπηλές παύσεις ανάμεσα στις λέξεις.

Λεξιλόγιο

• Χρησιμοποιήστε απλές λέξεις για να μεταφέρετε το μήνυμά σας (δηλαδή, συνηθισμένες λέξεις, οικείες και εύκολες για το παιδί να τις φανταστεί).
• Μην θεωρήσετε δεδομένο πως ο μαθητής καταλαβαίνει λέξεις και νοήματα που έχει θεωρητικά διδαχθεί σε μικρότερες τάξεις.

Γραμματική

• Οι προτάσεις με σύνθετη γραμματική είναι πιο δύσκολες προς κατανόηση. Όπου είναι δυνατόν, χρησιμοποιήστε απλές προτάσεις (για παράδειγμα, ο μαθητής καταλαβαίνει πιο εύκολα μια πρόταση με σύνταξη ενεργητικής φωνής: «Το κορίτσι κλωτσάει την μπάλα» παρά παθητικής, «Η μπάλα κλωτσιέται από το κορίτσι»).
• Αποφύγετε προτάσεις που ενσωματώνουν παραπάνω από ένα νόημα (πρόταση μέσα στην πρόταση). Σε αυτήν την περίπτωση, ένα μεγαλύτερο μήνυμα είναι η καλύτερη επιλογή (δηλαδή, η πρόταση «Το κορίτσι, που κλώτσησε την μπάλα, χτύπησε το αγόρι» είναι πιο δύσκολη προς κατανόηση για έναν μαθητή. Προτιμήστε την ακόλουθη σύνταξη: «Το κορίτσι κλώτσησε την μπάλα και χτύπησε το αγόρι»).

Πλεονασμός

• Βοηθήστε τον μαθητή να καταλάβει το νόημα, επαναλαμβάνοντας ολόκληρο το μήνυμα ή κάποιο κομμάτι του. Μπορείτε, επίσης, να παραφράσετε το αρχικό σας μήνυμα.
• Μια παραπάνω λέξη ή φράση σας βοηθάει να τονίσετε το νόημα του μηνύματος (δηλαδή, «Θα μου φέρεις μια ξύστρα για το μολύβι;»)

Ο τρόπος που το λέτε

Προσοχή του μαθητή

• Πριν ξεκινήσετε, βεβαιωθείτε πως ο μαθητής σας προσέχει – σιγουρευτείτε πως διατηρεί οπτική επαφή και αν χρειαστεί, κεντρίστε του την προσοχή.
• Να είστε σίγουροι πως δίνετε ευκαιρίες στους μαθητές να σας πουν αν χρειάζονται να επαναλάβετε κάποια πληροφορία ή να εξηγήσετε κάτι.
• Ρωτήστε τον μαθητή αν θέλει να επαναλάβετε το μήνυμα, σε περίπτωση που φαίνεται μπερδεμένος.

Ρυθμός ομιλίας

• Μιλήστε σε αργούς ρυθμούς.
• Αλλά, όχι τόσο ώστε να παραποιείται η ομιλία σας (ο λόγος δε ρέει φυσιολογικά).

Παύσεις

• Χρησιμοποιήστε παύσεις για να χωρίσετε το μήνυμα σε μικρά, κατανοητά κομμάτια – μία ή δύο πληροφορίες τη φορά (για παράδειγμα, «Θα χρειαστείς ένα μολύβι…πυξίδα…χάρακα…και το βιβλίο των μαθηματικών»).
• Κάντε παύσεις και δώστε χρόνο στον μαθητή να απαντήσει.

Τόνος φωνής

• Μπορείτε με τον τόνο της φωνής σας να υπογραμμίσετε αυτό που λέτε (για παράδειγμα, ο ανοδικός επιτονισμός στο τέλος μιας πρότασης δηλώνει ερώτηση).
• Μπορείτε με τον τόνο της φωνής σας να δώσετε έμφαση σε σημαντικές λέξεις μέσα στο μήνυμα.

Θέση της κάθε λέξης

• Μπορείτε να τονίσετε το σημαντικό μέρος του μηνύματος βάζοντάς το στο τέλος της πρότασης.

Θεματικό πλαίσιο

• Οι μαθητές καταλαβαίνουν πιο εύκολα τη γλώσσα που σχετίζεται με μια συγκεκριμένη κατάσταση, δηλαδή με τη γλωσσα που χρησιμοποιείτε για να περιγράψετε μια κατάσταση ενώ εκτυλίσσεται. Χρησιμοποιήστε όλα τα στοιχεία ενός περιστατικού και δώστε, όπου είναι δυνατόν, οπτικές πληροφορίες για να τονίσετε αυτό που λέτε.
• Οι μη λεκτικές πληροφορίες όπως οι εκφράσεις του προσώπου, ο τόνος της φωνής και οι χειρονομίες μπορούν να στηρίξουν το νόημα ενός προφορικού μηνύματος.

Πώς μπορούν οι μαθητές μόνοι τους να αυξήσουν το επίπεδο της κατανόησής τους

• Ο μαθητής μπορεί να καθίσει στα μπροστινά θρανία, όσο πιο κοντά γίνεται στη δασκάλα για να βλέπει και να ακούει καλύτερα.
• Ο μαθητής πρέπει να κοιτάζει τη δασκάλα όταν μιλάει.
• Αν ο μαθητής δεν καταλαβαίνει ή ξεχνάει αυτό που λέει η δασκάλα, μπορεί να της ζητήσει να επαναλάβει κάποια πληροφορία ή να εξηγήσει κάτι (για παράδειγμα, «Δεν καταλαβαίνω τι είναι το…»)
• Μπορεί να κάνει ερωτήσεις σχετικές με το θέμα αν δεν έχει καταλάβει κάτι αλλά και να επαναλάβει αυτό που ειπώθηκε με δικές του λέξεις.
• Ο μαθητής κρίνει αν ένα μήνυμα είναι πολύ μεγάλο και ζητάει από το άτομο που μίλησε να επαναλάβει αυτό που είπε αλλά ένα ένα κομμάτι τη φορά.
• Αν ο μαθητής δεν καταλαβαίνει, μπορεί να ζητήσει από το άτομο που μίλησε να το επαναλάβει αλλά με διαφορετικές λέξεις.
• Αν δυσκολεύεται να θυμηθεί το μήνυμα, μπορεί να το σημειώσει κάπου ή να το καταγράψει με εικόνες.

Τρόποι για να βοηθάτε τα παιδιά να καταλαβαίνουν ερωτήσεις

Οι ερωτήσεις είναι σημαντικό κομμάτι του καθημερινού λόγου, μέσα και έξω από την τάξη. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να εξοικειώνονται με ερωτήσεις τύπου: Ποιος; Πότε; Πού; Πώς; Τι άλλο;

Μερικές ερωτήσεις είναι πιο εύκολες προς κατανόηση και απάντηση από κάποιες άλλες. Για παράδειγμα, ένα παιδί απαντάει πιο εύκολα στην ερώτηση, «Τι είναι αυτό;» παρά στο, «Γιατί το κάνει αυτό;» Στη δεύτερη ερώτηση, τα παιδιά πρέπει να σκεφτούν περισσότερο και να χρησιμοποιήσουν πιο σύνθετη γλώσσα για να απαντήσουν.

Πως μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;

Πρέπει να εκθέσετε το παιδί σε λίγο πιο δύσκολες ερωτήσεις από εκείνες που σχηματίζει μόνο του.

Για παράδειγμα, αν το παιδί μπορεί και ονομάζει αντικείμενα, αν κάνει ερωτήσεις τύπου, «Τι είναι αυτό;» τότε, εσείς μπορείτε να υποβάλλετε ερωτήσεις όπως, «Τι κάνει αυτό;»

Και αν δεν καταλαβαίνει την ερώτησή μου;

Αν ένα παιδί δεν καταλαβαίνει την ερώτηση, ΚΑΝΤΕ ΤΗΝ ΠΙΟ ΑΠΛΗ!

Χωρίς να το καταλάβετε εφαρμόζετε ήδη κάποιες μεθόδους για την απλοποίηση των ερωτήσεων.