Δυσγραφία: οδηγίες για γονείς

Γραφή

Η γραφή είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, η οποία απαιτεί από το παιδί:

• να παραγάγει ιδέες, λέξεις, και εικόνες.
• να διαλέξει κάποιες από αυτές και να κάνει ένα σχέδιο οργάνωσής τους.
• να τα συνδέσει σε προτάσεις.
• να διαβάσει ό,τι έγραψε και να κρίνει εάν χρειάζεται να προβεί σε διορθώσεις.

Τι είναι η δυσγραφία;

• Ανήκει στις μαθησιακές δυσκολίες.
• Επηρεάζει σημαντικά τις ικανότητες γραφής και απαιτεί έναν πολύπλοκο συνδυασμό δεξιοτήτων κίνησης και επεξεργασίας των πληροφοριών.
• Μπορεί να εκδηλωθεί με: δυσκολία στην ορθογραφία, κακό γραφικό χαρακτήρα και δυσκολία μεταφοράς της σκέψης στο γραπτό λόγο.
•  Προκαλεί κούραση στο γράψιμο και φτωχή οργάνωση του γραπτού τόσο σε επίπεδο γραμμής όσο και σε επίπεδο σελίδας.

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια της δυσγραφίας;

• Ο κακός γραφικός χαρακτήρας από μόνος του δεν αποτελεί ένδειξη ότι το άτομο έχει δυσγραφία.
• Δεδομένου ότι η δυσγραφία είναι μια εξελικτική δυσκολία που συνδέεται με τη δυσκολία επεξεργασίας των πληροφοριών, οι δυσκολίες που παρουσιάζει το άτομο μπορεί να αλλάξουν κατά τη διάρκεια της ζωής του.
• Τα παιδιά μπορούν να μάθουν τόσο τις κινητικές δεξιότητες που χρειάζονται για να γράψουν όσο και τις δεξιότητες έκφρασης των σκέψεων τους στο χαρτί.

Προσχολική Ηλικία

Όταν το παιδί:

• κρατά σφιχτά και αδέξια το μολύβι.
• έχει παράξενη στάση του σώματος.
• αποφεύγει τη γραφή ή τη ζωγραφική.
• δυσκολεύεται να αναπαραστήσει τα γραπτά σύμβολα (μη κανονικό μέγεθος και σχήμα γραμμάτων).
• αφήνει μεγάλες αποστάσεις μεταξύ γραμμάτων ή λέξεων.
• δυσκολεύεται να ξεχωρίσει τα κεφαλαία από τα μικρά γράμματα.
• δυσκολεύεται να γράψει ή σχεδιάσει στη γραμμή ή εντός των περιθωρίων της σελίδας.
• κουράζεται γρήγορα όταν γράφει.

Σχολική Ηλικία

Όταν ο μαθητής/η μαθήτρια:

• παρουσιάζει δυσανάγνωστη γραφή.
• αναμιγνύει κεφαλαία και πεζά γράμματα.
• λέει τις λέξεις φωναχτά καθώς γράφει.
• επικεντρώνεται τόσο πολύ στο γράψιμο ώστε συχνά δεν κατανοεί τι γράφει.
• έχει δυσκολία να βρει ποιες λέξεις να γράψει.
• παραλείπει ή γράφει ημιτελείς τις λέξεις στις προτάσεις.

Εφηβική Ηλικία και Ενήλικη Ζωή

Όταν ο έφηβος/ο ενήλικας έχει δυσκολία:

• να οργανώσει τις σκέψεις του στο χαρτί.
• να παρακολουθήσει τις σκέψεις που έχει ήδη γράψει.
• να ακολουθήσει τη συντακτική και γραμματική δομή.
• να συνδέσει τα νοήματα μεταξύ γραπτού & προφορικού λόγου.

Στρατηγικές Αντιμετώπισης: Προσχολική Ηλικία

• Το παιδί είναι καλό να γράφει πάντα σε τετράδιο ή χαρτί που έχει γραμμές έτσι ώστε να έχει έναν οδηγό για το πού πρέπει να βρίσκονται τα γράμματα.
• Δοκιμάστε διαφορετικά μολύβια ή στυλό για να βρείτε αυτό που είναι πιο άνετο για το παιδί.
• Βοηθήστε το παιδί να εξασκηθεί στο σχεδιασμό γραμμάτων και αριθμών, κάνοντας κινήσεις του βραχίονα στον αέρα έτσι ώστε να βελτιώσει τη μνήμη των κινήσεων που απαιτούν τα σχήματα αυτά.  Ακόμα, το παιδί μπορεί να εξασκηθεί και να βελτιώσει τη μνήμη για τα γράμματα και τους αριθμούς κάνοντας μικρότερες και πιο λεπτές κινήσεις με το χέρι και τα δάχτυλα.
• Ενθαρρύνετε από νωρίς και πριν υιοθετήσει το παιδί αρνητικές συνήθειες γραφής, το σωστό κράτημα του μολυβιού, τη σωστή στάση του σώματος και τη σωστή τοποθέτηση του χαρτιού ή του τετραδίου κατά το γράψιμο.
• Χρησιμοποιήστε πολυ-αισθητηριακές τεχνικές και μεθόδους εκμάθησης των γραμμάτων, των αριθμών και των σχημάτων. Για παράδειγμα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε πλαστελίνη ή προγράμματα σχεδίασης στον υπολογιστή. Μπορείτε να ενθαρρύνετε τη χρήση του υπολογιστή για το γράψιμο έτσι ώστε το παιδί να νιώθει περισσότερη ανακούφιση και λιγότερη απογοήτευση, αλλά μην αποκλείσετε σε καμία περίπτωση τη γραφή με το χέρι.

Στρατηγικές Αντιμετώπισης: Σχολική Ηλικία

• Ενθαρρύνετε την πρακτική στο γράψιμο μέσα από δραστηριότητες που δεν προκαλούν άγχος στο παιδί. Για παράδειγμα, μπορείτε να του δώσετε την ιδέα να γράψει γράμμα σε ένα φίλο, να γράφει ημερολόγιο ή να γράψει τη λίστα με τα ψώνια.
• Επιτρέψτε τη χρήση μολυβιού ή στυλό- όποιο είναι πιο άνετο για το παιδί.
• Χρησιμοποιήστε χαρτί μιλιμετρέ για τις αριθμητικές πράξεις.
• Δώστε επιπλέον χρόνο για τις γραπτές εργασίες.
• Μπορείτε να συζητήσετε πρώτα το θέμα προφορικά ή να πείτε στο παιδί να σχεδιάσει ή και να ζωγραφίσει αυτά που σκέπτεται να γράψει.
• Δώστε έμφαση στο κομμάτι της καθαρότητας των γραμμάτων, στη γραμματική και στον τρόπο που πρέπει να οργανωθούν οι ιδέες.
• Να εναλλάσσετε το πού θα δώσετε έμφαση κάθε φορά, μην τα διδάσκετε όλα μαζί! Σε μία εργασία δώστε έμφαση στην καθαρότητα των γραμμάτων, σε μία άλλη στη γραμματική και σε άλλη στον τρόπο οργάνωσης των ιδεών. Να ξεκινάτε πάντα με τον πιο εύκολο στόχο.
• Δείξτε στο παιδί διαφορετικά είδη γραφής και εξηγήστε του το σκοπό τους –άρθρα, διηγήματα, ποιήματα, κ.ά.
• Μην κρίνετε τα γράμματα και την ορθογραφία του παιδιού όταν πρέπει να παραδώσει κάτι υπό πίεση χρόνου όπως για παράδειγμα στα διαγωνίσματα ή στα τεστ.
• Ζητήστε από το παιδί να διορθώσει το γραπτό του μετά από λίγη ώρα και αφού έχει πάρει κάποια απόσταση από αυτό. Έτσι θα είναι πιο εύκολο να εντοπίσει τα λάθη του.
• Βοηθήστε το παιδί να δημιουργήσει μια λίστα ελέγχου όταν γράφει κάτι. Για παράδειγμα, έλεγχος ορθογραφίας, συντακτικού, λογική εξέλιξη των ιδεών κλπ.
• Ενθαρρύνετε τον έλεγχο της ορθογραφίας.
• Αποφύγετε την αντιγραφή ιδεών. Αντίθετα ενθαρρύνετε το παιδί να επικεντρωθεί στο πώς να αναπτύσσει τις δικές του σκέψεις και ιδέες.
• Βοηθήστε το παιδί να ολοκληρώνει τις εργασίες του σε μικρά βήματα και όχι όλα με τη μία.
• Να εναλλάσσετε τον τρόπο αξιολόγησης είτε προφορικά είτε με οπτικοποιημένο υλικό.

Στρατηγικές Αντιμετώπισης: Εφηβεία και Ενήλικη Ζωή

• Πολλά από τα παραπάνω μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά για αναπτύξει κάποιος τις δεξιότητες του στο γραπτό λόγο.
• Μαγνητοφωνήστε τις παραδώσεις εάν δυσκολεύεστε να κρατάτε σημειώσεις.
• Χωρίστε βήμα-βήμα τις θεματικές πριν γράψετε το ενιαίο κείμενο.
• Όταν οργανώνετε τη σκέψη σας πριν γράψετε, χρησιμοποιήστε λίστες με τις λέξεις-κλειδιά.
• Ζητήστε ανατροφοδότηση για την ποιότητα του γραπτού σας, επεξήγηση των δυνατών και αδύναμων σημείων του, σχόλια τόσο για τη δομή όσο και για το περιεχόμενό του.

Η γραφή θέλει χρόνο και υπομονή

Οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται ότι όπως κάθε δεξιότητα, έτσι και η γραφή, για να διδαχτεί σωστά πρέπει:

•  να έχουν υπομονή
•  να είναι θετικοί και
•  να ενθαρρύνουν την εξάσκηση και την προσπάθεια του παιδιού.