Δραστηριότητες καθημερινής ζωής

Τι εννοούμε με τον όρο Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής;

Οι Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής (Δ.Κ.Ζ.) αποτελoύν έναν βασικό τομέα λειτουργικής ενασχόλησης, στον οποίο εστιάζει η εργοθεραπεία. Θεωρείται σημαντικό ένα παιδί – ανεξάρτητα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει- να μπορεί να αυτοεξυπηρετείται και να φροντίζει τον εαυτό του.

Οι Δ.ΚΖ. συνίστανται στις δραστηριότητες σίτισης- πόσης (εκτέλεση λειτουργιών όπως απομύζηση, μάσηση, κατάποση, μεταφορά τροφής στη στοματική κοιλότητα, καθαρισμό προσώπου και χεριών κ.α.), ένδυσης- απόδυσης (χρήση κουμπιών και φερμουάρ, επιλογή ρούχων ανάλογα με την ώρα της μέρας και την περίσταση, φροντίδα και προστασία των ρούχων), της προσωπικής υγιεινής (καθαριότητα σώματος και προσώπου, πλύσιμο δοντιών, κόψιμο νυχιών, έλεχγος κύστης και σφιγκτήρων) και της φροντίδας προσωπικών βοηθημάτων (φροντίδα γυαλιών, φακών επαφής, ακουστικών) και λήψη φαρμάκων. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, για ένα παιδί να εμπλέκεται ενεργά σε τέτοιου είδους δραστηριότητες από πολύ μικρό, γιατί αφενός βελτιώνει τις δεξιότητές του μέσω αυτών και αφετέρου εξασφαλίζει το υψηλότερο δυνατό επίπεδο ανεξαρτητοποίησής του.

Από ποια ηλικία το παιδί θα πρέπει να είναι ανεξάρτητο στις Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής;

Το παιδί θα πρέπει:

Στα 2 – 3 έτη:

• να τρώει χρησιμοποιώντας κουτάλι.
• να παίρνει τροφή με το πιρούνι και να τη φέρνει στο στόμα.
• να πίνει νερό με καλαμάκι.
• να παίρνει πετσέτα από τους γονείς και να σκουπίζει χέρια και πρόσωπο.
• να βάζει παπούτσια και κάλτσες.
• να βάζει παλτό, σακάκι, πουκάμισο.
• να βρίσκει το μπροστινό μέρος του ρούχου.
• να βουρτσίζει τα δόντια του με μίμηση.
• να ζητά να πάει στην τουαλέτα κατά τη διάρκεια της μέρας για να αποφύγει ατυχήματα.
• να μένει στεγνό κατά τη διάρκεια του ύπνου.

 Στα 3 – 4 έτη:

• να τρώει όλο το φαγητό του.
• να χρησιμοποιούν την τουαλέτα στην όρθια θέση (για τα αγόρια).
• να ολοκληρώνει το ντύσιμο/γδύσιμο στο 75% εκτός των ρούχων με κουμπιά.
• να βουρτσίζει τα δόντια του με προφορικές οδηγίες.
• να βάζει παιδικά γάντια.

 Στα 4 – 5 έτη:

• να κουμπώνει και να ξεκουμπώνει κουμπιά.
• να πλένει πρόσωπο και χέρια.
• να ξυπνά κατά τη διάρκεια της νύχτας για να πάει τουαλέτα ή να μένει στεγνό όλη τη νύχτα.
• να χρησιμοποιεί το μαχαίρι για να απλώνει απλά ή με επικάλυψη υλικά σε φέτα ψωμιού.
• να βουρτσίζει τα δόντια του.
• να τραβά καζανάκι.
• να δένει παπούτσια.

 Στα 5 – 6 έτη:

• να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του νερού για πλύσιμο.
• να δένει κορδόνια.
• να διαλέγει τα ρούχα του ανάλογα με τη θερμοκρασία και την περίσταση.
• να κόβει με το μαχαίρι μαλακά φαγητά.

Συμβαίνει, όμως, σε κάποια παιδιά να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στον τομέα αυτόν και να χρειάζονται συστηματική εκπαίδευση. Σε αυτήν την περίπτωση, υπάρχουν δραστηριότητες, οι οποίες μπορούν με εύκολο και διασκεδαστικό τρόπο να εκπαιδεύσουν τα παιδιά και παράλληλα να αναπτύξουν και άλλες δεξιότητές τους, όπως μνήμη, προσοχή, συγκέντρωση, συνεργασία στο παιχνίδι κ.ά.

Τέτοιες είναι:

• Παιχνίδι με σειροθέτηση καρτών που απεικονίζουν τα διαδοχικά βήματα εκτέλεσης δραστηριοτήτων, όπως το πλύσιμο χεριών, δοντιών και η ένδυση.
• Παιχνίδια με κατηγοριοποίηση των ρούχων ανάλογα με την εποχή και τις περιστάσεις.
• Παζλ που απεικονίζουν τα ρούχα και τα μέλη του σώματος και το παιδί πρέπει να βρει που αντιστοιχεί το καθένα.
• Επιτραπέζια παιχνίδια κυκλοφοριακής αγωγής (κερδίζει αυτός που θα μετακινηθεί με πλήρη ασφάλεια).
• Κάρτες κατηγοριοποίησης και ζωγραφική των μέσων μεταφοράς.
• Συμβολικό παιχνίδι με κουζινικά, σετ σιδερώματος, καθαρισμού, προσωπικής φροντίδας κ.ά.
• Επιτραπέζιο παιχνίδι με εικόνες και ερωτήσεις «Πώς αντιδρώ σε μία κατάσταση κινδύνου» (κερδίζει όποιος δώσει τις περισσότερες σωστές απαντήσεις).
• Θεατρικό παιχνίδι με προσομοίωση καταστάσεων (π.χ. αγοράζω παγωτό στο περίπτερο) => εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων, διαδικασία πώλησης – αγοράς, συναλλαγή χρημάτων.
• Εξωτερικές δραστηριότητες (π.χ. βόλτα και επίσκεψη σε μαγαζί με φαγητό) σε πραγματικές συνθήκες.