Τι είναι η εργοθεραπεία;

Εργοθεραπεία είναι ο επιστημονικός κλάδος που, μέσω δραστηριοτήτων, στοχεύει στη βελτίωση της λειτουργικότητας και των επιμέρους δεξιοτήτων του παιδιού. Η εργοθεραπεία, λοιπόν, υποδηλώνει τη θεραπεία μέσα από το έργο. «Έργο» για τα παιδιά θεωρούμε κυρίως το παιχνίδι, γιατί μέσα από αυτό μαθαίνουν, μιμούνται, κοινωνικοποιούνται. Οι δραστηριότητες, που χρησιμοποιούνται, δεν είναι τυχαίες αλλά είναι καλά οργανωμένες και σχεδιασμένες έτσι ώστε να κατευθύνονται προς ένα ορισμένο σκοπό, την αποκατάσταση των δυσκολιών.

Οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• εκπαιδευτικά και επιτραπέζια παιχνίδια
• χειροτεχνίες (χρώματα, πηλός, γύψος κ.α.)
• (δράμα και) θεατρικό παιχνίδι
• μουσική
• σωματοκινητικό παιχνίδι
• γραφοκινητικές ασκήσεις

Πολλοί γονείς συγχέουν ή ταυτίζουν την εργοθεραπεία με το παιχνίδι

Το παιχνίδι αποτελεί για τον εργοθεραπευτή το βασικό μέσο για την κινητοποίηση, την αξιολόγηση και τη θεραπεία ενός παιδιού. Αποτελεί μια δραστηριότητα με καθορισμένους στόχους, απ’ όπου αναμένονται και συγκεκριμένα αποτελέσματα. Η επιλογή του παιχνιδιού δεν είναι τυχαία και πραγματοποιείται κάτω από αυστηρές συνθήκες. Το παιδί οριοθετείται και δεν αφήνεται ανεξέλεγκτο να κάνει ό,τι θέλει.

Πότε ένα παιδί χρήζει εργοθεραπευτικής παρέμβασης;

Η εργοθεραπεία στοχεύει στην αντιμετώπιση ή τον περιορισμό των προβλημάτων του παιδιού. Το παιδί πιθανόν:

• Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί.
• Έχει ελαττωμένο μυϊκό τόνο, είναι υποτονικό, μοιάζει αδύναμο.
• Κουράζεται εύκολα κατά τη σχολική του εργασία.
• Πέφτει εύκολα κάτω (“clumsy child”).
• Δυσκολεύεται να υπολογίσει καλά τη θέση του σώματός του στον χώρο, χτυπάει εύκολα πάνω σε άλλους ή σε έπιπλα.
• Παρουσιάζει δυσκολίες να χειριστεί υλικά και εργαλεία.
• Δεν παίζει με παιχνίδια της ηλικίας του ή σπάει συχνά τα παιχνίδια του.
• Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει, να πιάσει τους μαρκαδόρους, να κόψει με το ψαλίδι.
• Είναι πολύ υπερκινητικό, δεν μπορεί να διατηρήσει τη θέση του στο κάθισμα.
• Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί ή συγκεντρώνεται υπερβολικά σε μία δραστηριότητα με αποτέλεσμα να μην μεταβαίνει σε άλλη.
• Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διάστημα μεταξύ των γραμμάτων και λέξεων όταν γράφει (ο γραφικός του χαρακτήρας είναι πολύ κακός).
• Δεν αντιλαμβάνεται έννοιες στον χώρο και στον χρόνο.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες.

Στην εργοθεραπεία χρησιμοποιούνται ορισμένοι όροι, που θα πρέπει να τους εξηγήσουμε:

• Οπτικοκινητικός συντονισμός

Ο οπτικοκινητικός συντονισμός αφορά την ικανότητα του ατόμου να συντονίζει την οπτική πληροφορία με την κίνηση του σώματος κατά τον χειρισμό ενός αντικειμένου. Ο γραφοκινητικός συντονισμός αφορά τον συντονισμό των κινήσεων ματιού και χεριού κατά το γράψιμο.

• Κράτημα του μολυβιού

Η αδυναμία ενός παιδιού να κρατήσει το μολύβι σωστά μπορεί να είναι αποτέλεσμα νευρολογικής διαταραχής, ανωριμότητας ή φτωχής εκπαίδευσης. Οι γραφοκινητικές δυσκολίες μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολίες στο βάψιμο και τη ζωγραφική, στη χρήση ψαλιδιού και άλλων εργαλείων.

• Δυσγραφία

Ο όρος δυσγραφία περιγράφει δυσκολία στη γραφή και οφείλεται σε ανεπαρκή νοητική αναπαράσταση και εκμάθηση της αλληλουχίας των κινήσεων της άκρας χείρας ώστε να σχηματιστούν τα γράμματα, οι αριθμοί και οποιοδήποτε σύμβολο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να αντιμετωπίζει δυσκολία στον σωστό σχηματισμό των γραμμάτων και στη γραφή στον χώρο του τετραδίου μεταξύ των παράλληλων γραμμών (στην προσπάθειά του να δημιουργήσει ένα ευανάγνωστο γραπτό).

• Πλευρίωση

Η πλευρίωση ή πλευρική υπεροχή είναι η ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί την πλευρά της επιλογής του στις διάφορες δραστηριότητες. Η επιλογή της επικρατούσας πλευράς γίνεται γύρω στα 4-5. Παίζει καθοριστικό ρόλο στη γραφή, την οργάνωση των κινήσεων και στην ικανότητα χειρισμού αντικειμένων με επιδεξιότητα.

• Αμφίπλευρος συντονισμός

Ο αμφίπλευρος συντονισμός αφορά τον συντονισμό και των δυο πλευρών του σώματος. Η έλλειψη αυτού του συντονισμού εντοπίζεται όταν το παιδί δυσκολεύεται να συγκρατήσει το χαρτί με το άλλο χέρι ενώ γράφει ή αποφεύγει να χρησιμοποιεί τη μια πλευρά του σώματος στο παιχνίδι.

• Χιασμός μέσης γραμμής

Πρόκειται για την ικανότητα του παιδιού να κινεί τα άκρα του και τα μάτια του διαμέσου του μεσαίου τοξοειδούς επιπέδου του σώματος, δηλαδή (με πιο απλά λόγια) να ακολουθεί ή να χαράζει μια γραμμή από τα αριστερά προς τα δεξιά χωρίς να σταματήσει. Πολλά παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν δυσκολία μέσης γραμμής.

• Δυσπραξία

Πρόκειται για την έλλειψη ικανότητας του παιδιού να συντονίσει  μια κινητική δραστηριότητα. Κάποια στοιχεία εντοπισμού μπορεί να είναι:

– Υπερκινητικότητα

–  Ευερεθιστότητα

– Αδέξια κίνηση

– Δυσκολίες στο να κάνει πετάλι σε ποδήλατο

– Κακή οπτική οργάνωση

– Aδεξιότητα στο φαγητό

– Αποφυγή κατασκευαστικών παιχνιδιών

– Φτωχές δραστηριότητες λεπτής κίνησης

– Δυσκολία στο συμβολικό παιχνίδι

• Ψυχοκινητική εκπαίδευση

Μ’ αυτόν τον όρο περιγράφεται η εκπαίδευση για παιδιά με δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό, τη συγκέντρωση και την προσοχή, την αντίληψη των χωρικών σχέσεων, την κατευθυντικότητα, την αναγνώριση αριστερού-δεξιού, το λύσιμο λαβυρίνθων και της χρονικής ακολουθίας και διαδοχικότητας.

ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

….γιατί το παιχνίδι είναι θεραπευτικό

• Αντιμετώπιση υπερκινητικότητας
• Μείωση διάσπασης προσοχής
• Βελτίωση οπτικοκινητικού συντονισμού
• Αντιμετώπιση προβλημάτων γραφής
• Οργάνωση αισθητικοκινητικών ερεθισμάτων
• Βελτίωση ακουστικής και οπτικής αντίληψης
• Χωρο-χρονικός προσανατολισμός