Η γραφή δεν είναι μία απλή ικανότητα. Είναι μία σύνθετη ψυχοκινητική δεξιότητα που απαιτεί καθοδήγηση, εμπειρία και εξάσκηση. Το γράψιμο είναι το κινητικό αποτέλεσμα της γραφής. Περιλαμβάνει την κινητική, αντιληπτική και γνωστική επεξεργασία για να αναπαράξει αντικείμενα, γεγονότα και αργότερα τις λέξεις της ομιλούμενης γλώσσας. Η γραφή αποτελείται από 4 πολύ βασικά «συστατικά»: την ταχύτητα, τη ροή, την άνεση και την ευαναγνωσία. Το 1/3 του χρόνου τους στο σχολείο τα παιδιά τον περνάνε γράφοντας. Η γραφή είναι ο κυριότερος τρόπος να επιδειχτεί και να βαθμολογηθεί η γνώση.
Η δυσγραφία:
- Είναι μία νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στη γραφή. ΔΕΝ είναι μία απλή αναπτυξιακή δυσκολία που φεύγει με την πάροδο του χρόνου, χρειάζεται εξειδικευμένη παρέμβαση.
- Προκαλεί παραμορφώσεις ή λάθη στο γράψιμο του ατόμου.
- Εμφανίζεται στα παιδιά όταν εμπλέκονται για πρώτη φορά σε δραστηριότητες γραψίματος. Συνήθως γίνεται εμφανής στη δεύτερη τάξη του Δημοτικού, μερικές φορές και αργότερα.
- Έχει συμπτώματα όπως: γράμματα με λάθος μέγεθος ή/και κατεύθυνση, ή γράφουν λανθασμένες και με ορθογραφικά λάθη λέξεις παρά τις οδηγίες για το αντίθετο.
Οι δυσκολίες στη γραφή επηρεάζουν σημαντικά τη σχολική επίδοση του παιδιού, το κίνητρο για μάθηση, αλλά και την αυτοεκτίμηση του. Παιδιά με παρόμοιες δυσκολίες συχνά αντιμετωπίζουν δευτερογενή συναισθηματικά προβλήματα. Δυσκολίες στη γραφή αντιμετωπίζουν συνήθως τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακές διαταραχές, διαταραχές ελλειμματικής προσοχής και παιδιά με ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές λόγου και κινητικού συντονισμού.
Οι συνέπειες που αφορούν στη σχολική επίδοση είναι:
- Χαμηλότερη βαθμολογία σε γραπτές εξετάσεις λόγω κακής ποιότητας γραφικού χαρακτήρα και όχι περιεχομένου.
- Αργό γράψιμο που οδηγεί στο χάσιμο του ειρμού του μαθητή.
- Δυσκολία στο να κρατούνται σημειώσεις στην τάξη.
- Ματαίωση του παιδιού όταν υπάρχει μεγάλη χρονική καθυστέρηση σε σύγκριση με τους συμμαθητές του.
- Άρνηση για γράψιμο.
- Αναχαίτιση της ανάπτυξης του γραπτού λόγου (Amundson 2005).
Σύμφωνα με έρευνες συμπεραίνεται ότι τα παιδιά που αναπτύσσονται φυσιολογικά, έχουν αποκτήσει τις προϋποθέσεις για την εκμάθηση της γραφής κατά το δεύτερο εξάμηνο της φοίτησης τους στο νηπιαγωγείο.
Επιπλέον, στην ηλικία των 8 ετών το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει τα 4 βασικά «συστατικά» που αποτελούν τη γραφή καθώς θα πρέπει να είναι σε θέση να κάνει αντιγραφή, να γράφει καθ’ υπαγόρευση (ορθογραφία), και από τη φαντασία του σε σωστό χρόνο και ανάλογα με τη χρονολογική του ηλικία.
Οι πιο σημαντικοί παράγοντες που συντελούν στην κατάκτηση της γραφοκινητικής ικανότητας του παιδιού είναι:
Εργονομικοί παράγοντες
- Έλεγχος θέσης & στάσης σώματος
- Σταθερότητα χεριού
- Λεπτή κίνηση
- Μυϊκός τόνος
- Λαβή του μολυβιού
Οπτικο-αντιληπτικοκινητικοί παράγοντες
- Κιναισθητική αντίληψη
- Οπτική αντίληψη
- Οπτικοκινητική ολοκλήρωση
Οπτική μνήμη
Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτει ότι η δυσγραφία είναι μία πάθηση που χωρίς εργοθεραπευτική παρέμβαση δεν βελτιώνεται, και όσο πιο πρώιμα γίνει αντιληπτή και ξεκινήσει η παρέμβαση τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα.
Ο εργοθεραπευτής είναι ο επαγγελματίας εκείνος που αξιολογεί το επίπεδο της γραφικής ικανότητας του μαθητή καθώς επίσης αναλαμβάνει και την αντιμετώπισή του. Αρχικά αναλαμβάνει την αξιολόγηση του παιδιού σφαιρικά και κατόπιν σχεδιάζει και οργανώνει το εξατομικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης.
Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει:
- Προφορικές ασκήσεις
Το παιδί της προσχολικής ηλικίας μαθαίνει την κατεύθυνση της γραφής στο τετράδιο, δηλαδή οριζόντια και από αριστερά προς δεξιά, τις χωρικές σχέσεις π.χ. πάνω – κάτω, χαμηλά – ψηλά, αριστερά – δεξιά, τις χρονικές σχέσεις π.χ. πριν – μετά και την κατάκτηση του χειρισμού του μολυβιού και την αντίληψη της εικόνας που θα αναπαραχθεί.
- Ασκήσεις συντονισμού και κινητικότητας
Αρχικά ο εργοθεραπευτής δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να κάνει αδρές χωρίς ακρίβεια κινήσεις ώστε να απελευθερωθούν οι αρθρώσεις του ώμου και του αγκώνα. Έπειτα προβαίνει σε ασκήσεις δυναμικού συντονισμού όπου δίνονται εντολές στο παιδί να εκτελέσει κάποιες κινήσεις. Τέλος, κατευθύνει το παιδί να εκτελέσει κινήσεις λεπτής κινητικότητας όπως να περνά χάντρες από μια κλωστή, να παίζει με το ξυλόφωνο, να βάζει ενσφηνώματα κ.α.
- Ασκήσεις αμφιπλευρικότητας
Ο στόχος των ασκήσεων εστιάζεται στην αντίληψη και την επιλογή του επικρατούντος χεριού, τη διάκριση δεξιού αριστερού, τον προσανατολισμό και την οπτική αντιδιαστολή.
Καταλήγοντας, κρίνεται αναγκαία η έγκαιρη παρέμβαση του εργοθεραπευτή δεδομένου ότι οι μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι στατικές αλλά συνεχώς εξελίσσονται σε ένα παιδί.
Τα γραφόμενα στην ιστοσελίδα Λόγος & Επικοινωνία προορίζονται για ενημερωτική χρήση και μόνον. Δεν αποτελούν εξατομικευμένες συστάσεις θεραπείας και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την Επιστημονική συμβουλή ενός ειδικευμένου θεραπευτή για κάποιο περιστατικό. Όποτε πρόκειται για αναδημοσίευση από άλλη πηγή, αυτό δηλώνεται ρητά. Οι συγγραφείς του Λόγος & Επικοινωνία δεν ευθύνονται για οποιοδήποτε αποτέλεσμα που σχετίζεται με οποιονδήποτε τρόπο με κάποια ανάρτηση.
